#Bookblog
Η Ευγενία Φακίνου στο τελευταίο της μυθιστόρημα, Στο αυτί της αλεπούς, περιγράφει πρόσωπα, τόπους και καταστάσεις όπου συνέβαλαν με τον τρόπο τους, στην ουσιαστική διαμόρφωση της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας. Μια ανθρωπογεωγραφία με ευδιάκριτα χαρακτηριστικά, από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα μέχρι και τις μέρες μας, που διεισδύει στον καθημερινό μόχθο της επιβίωσης, του έρωτα, της ανάγκης, της θυσίας, της απουσίας. Είναι το 17ο βιβλίο της συγγραφέως και στη συνέντευξη που ακολουθεί, η Ευγενεία Φακίνου μοιράζεται μαζί μας τα μυστικά του.
*
Πως αισθάνεστε μετά το 17ο βιβλίο σας και ποια είναι τα πράγματα που πιστεύετε ότι έχετε «κατακτήσει» ως συγγραφέας;
Πηγή: selides.kastaniotis.com >>>*
Πως αισθάνεστε μετά το 17ο βιβλίο σας και ποια είναι τα πράγματα που πιστεύετε ότι έχετε «κατακτήσει» ως συγγραφέας;
Πρώτα απ’ όλα είμαι ευγνώμων που υπάρχω ακόμα (αυτό δεν είναι ούτε αυτονόητο, ούτε δεδομένο). Έπειτα είμαι απορημένη μ’ όλα αυτά τα θέματα που βγήκαν από μέσα μου. Κι ύστερα, αισθάνομαι «κατοικημένη» από τους ήρωες και τις ηρωίδες που κατά καιρούς ασχολήθηκα μαζί τους. Έχουμε μια διαρκή συνομιλία, δεν είναι «τελειωμένοι» για μένα, εξακολουθούν να ζουν, και μερικοί απ’ αυτούς επανέρχονται. Για να είμαι απολύτως ειλικρινής, δεν ξέρω τι έχω «κατακτήσει» ως συγγραφέας. Προσπαθώ κάθε φορά να είμαι συνεπής με το θέμα μου και όσο πιο κοντά στους ήρωες και τις ηρωίδες μου.
Είστε από τις λίγες/λίγους σύγχρονους έλληνες συγγραφείς που διαβάζονται διαχρονικά από γενιές αναγνωστών. Τι πιστεύετε ότι υπάρχει μέσα στην γραφή σας για να συμβεί αυτό;
Αυτό είναι κάτι στο οποίο ο συγγραφέας αδυνατεί ν’ απαντήσει. Δε γνωρίζω τι είναι αυτό που εκτιμούν οι αναγνώστες. Ίσως διακρίνουν αυτή την ειλικρίνεια και τη συνέπεια που προανέφερα. Ίσως…
Ποιές ήταν οι αφορμές για να ξεκινήσετε το «Στο αυτί της αλεπούς»;
Είμαι σε μια ηλικία που συνήθως κάνουμε απολογισμούς, που σκεφτόμαστε τη ζωή μας και τα γεγονότα που ζήσαμε. Όμως η προσωπική ζωή του καθενός από εμάς συνδέεται και επηρεάζεται από το ιστορικό πλαίσιο, από την Ιστορία και τις ανατροπές της. Μία από τις συγγραφικές μου εμμονές είναι να μπλέκω τη μεγάλη ιστορία του τόπου με τις μικρές ιστορίες των ανθρώπων.
Πως χτίσατε την αφήγηση σας όπως αποτυπώνεται στο βιβλίο;
Υπήρχε μια δυσκολία επειδή χρονικά το μυθιστόρημα απλώνεται σε πάνω από εκατό χρόνια. Είχα αποφασίσει να κάνω κάθε τόσο χρονικά άλματα δέκα, είκοσι χρόνων, οι αναδρομές που θα κάλυπταν τα κενά να είναι μικρές και περιεκτικές, να λένε με οικονομία ό, τι θα έπρεπε να ειπωθεί. Πάντα κάνω μια ενδελεχή έρευνα, καταγράφω πληροφορίες, κάνω επιτόπια έρευνα, ξαναπάω σε τόπους που ήδη γνωρίζω καλά αλλά που θέλω να ξαναδώ με άλλο μάτι. Κάνω ένα είδος σεναρίου, αναλύω και συνθέτω τους χαρακτήρες, κι έχω ήδη στο μυαλό μου ένα τέλος, έστω κι αν στην πορεία του γραψίματος το αλλάξω.
Οι καταλυτικές ιστορικές περίοδοι αυτής της χώρας είναι πολλές και τραυματικές. Οι συνέπειες των πληγών αυτών στους απλούς ανθρώπους φαίνονται καθαρά στο βιβλίο σας.
Πως τα καταφέρατε να το δείξετε, αφήνοντας έξω τις προκαταλήψεις;
Προσπάθησα να μην πάρω τα δίκια κανενός, να είμαι όσο το δυνατόν αμερόληπτη αλλά συμβατή με τα χαρακτηριστικά του κάθε ήρωα. Τους ήρωες ακολουθούσα, ήρωες όμως που εγώ είχα επιλέξει, άρα μέσα από αυτούς εκφράζω και τη θέση μου, πολιτικά και αισθητικά.
Αυτό το πανόραμα της Ελλάδας μέσα από το οποίο ταξιδεύουμε στο βιβλίο, αυτό το ψηφιδωτό ανθρώπων και τόπων, διαμόρφωσε ως έναν βαθμό το σημερινό τέλμα το οποίο βιώνουν πολλοί συνανθρωποί μας;
Παρατήρησα καθώς μελετούσα την ιστορία αυτών των εκατό χρόνων, μια περιοδικότητα. Κάτι σαν κυματισμό των γεγονότων. Περιόδους επιτυχίας του Έθνους, ανάτασης, ευημερίας, ηρεμίας, δημοκρατίας, στην κορυφή του κύματος δηλαδή. Και ξαφνικά κάτι συμβαίνει και πέφτουμε στα βάθη, με ανυποληψία, φτώχεια, δικτατορίες ή απόπειρες, απελπισία, σκέφτεσαι «πάει αυτό ήταν τελειώσαμε» και μετά από πολλούς κόπους και χρόνους, ξεκινάμε πάλι προς τα επάνω. Ας περιμένουμε λοιπόν το επόμενο κύμα.
Οι ήρωες κρύβουν πολλά μυστικά. Δυσκολεύονται να μιλήσουν, να εμπιστευθούν. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Πράγματι δυσκολεύονται αλλά σχεδόν όλοι βρίσκουν κάποιον για να εκμυστηρευτούν τις μύχιες σκέψεις τους (έστω κι αυτός είναι μια κούκλα βιτρίνας, ο κύριος Ντίκενς). Πάντως είναι γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν ανοίγονται εύκολα, δεν αποκαλύπτουν τα βαθιά μυστικά τους, από φόβο μήπως εκτεθούν.
Έχετε βρεθεί προ εκπλήξεως; Να ομολογήσετε κάτι σε…αυτί που δεν ήταν ικανό ή έτοιμο να ακούσει;
Όλοι έχουμε πάθει κάτι παρόμοιο. Σε μένα συνέβη στην παιδική μου ηλικία και νομίζω ότι με σημάδεψε. Μάλιστα, θυμάμαι, ότι τη μέρα που αποκαλύφθηκε κάτι που είχα εμπιστευθεί σε ακατάλληλα αυτιά, χτυπούσα το στόμα μου και μάλωνα τον εαυτό μου. Κι αυτά, σ’ εκείνη τα σκοτεινά χρόνια της παιδικής μας ηλικίας, αποκτούν μεγάλη βαρύτητα.
Ήταν τελικά ο 20ος αιώνας μια ιστορική περίοδος θαυμαστή για την πρόοδο της, αλλά και θανάσιμα εγωπαθητική λόγω των μεγάλων καταστροφών που επέφερε;
Ποιος αιώνας δεν είχε αντιφατικά στοιχεία; Έτσι είναι η ιστορία, έτσι είναι η ζωή.
Όταν κάθεστε να γράψετε, τι μέθοδο ακολουθείτε;
Εν μέρει έχω ήδη απαντήσει. Από τη στιγμή που αισθάνομαι ότι έχω όλο το υλικό, ο χρόνος γραψίματος είναι πολύ πυκνός. Γράφω καθημερινά, πολλές ώρες, δε βγαίνω από το σπίτι μου παρά ελάχιστες φορές, δεν υπάρχουν Κυριακές και σχόλες, αδυνατώ να εγκαταλείψω το γράψιμο έστω και για μια μέρα.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Ποτέ δεν κάνω σχέδια για το μέλλον. Ό, τι προκύψει. Η ζωή είναι γεμάτη εκπλήξεις.
Νίκος Κουρμουλής
Είστε από τις λίγες/λίγους σύγχρονους έλληνες συγγραφείς που διαβάζονται διαχρονικά από γενιές αναγνωστών. Τι πιστεύετε ότι υπάρχει μέσα στην γραφή σας για να συμβεί αυτό;
Αυτό είναι κάτι στο οποίο ο συγγραφέας αδυνατεί ν’ απαντήσει. Δε γνωρίζω τι είναι αυτό που εκτιμούν οι αναγνώστες. Ίσως διακρίνουν αυτή την ειλικρίνεια και τη συνέπεια που προανέφερα. Ίσως…
Ποιές ήταν οι αφορμές για να ξεκινήσετε το «Στο αυτί της αλεπούς»;
Είμαι σε μια ηλικία που συνήθως κάνουμε απολογισμούς, που σκεφτόμαστε τη ζωή μας και τα γεγονότα που ζήσαμε. Όμως η προσωπική ζωή του καθενός από εμάς συνδέεται και επηρεάζεται από το ιστορικό πλαίσιο, από την Ιστορία και τις ανατροπές της. Μία από τις συγγραφικές μου εμμονές είναι να μπλέκω τη μεγάλη ιστορία του τόπου με τις μικρές ιστορίες των ανθρώπων.
Πως χτίσατε την αφήγηση σας όπως αποτυπώνεται στο βιβλίο;
Υπήρχε μια δυσκολία επειδή χρονικά το μυθιστόρημα απλώνεται σε πάνω από εκατό χρόνια. Είχα αποφασίσει να κάνω κάθε τόσο χρονικά άλματα δέκα, είκοσι χρόνων, οι αναδρομές που θα κάλυπταν τα κενά να είναι μικρές και περιεκτικές, να λένε με οικονομία ό, τι θα έπρεπε να ειπωθεί. Πάντα κάνω μια ενδελεχή έρευνα, καταγράφω πληροφορίες, κάνω επιτόπια έρευνα, ξαναπάω σε τόπους που ήδη γνωρίζω καλά αλλά που θέλω να ξαναδώ με άλλο μάτι. Κάνω ένα είδος σεναρίου, αναλύω και συνθέτω τους χαρακτήρες, κι έχω ήδη στο μυαλό μου ένα τέλος, έστω κι αν στην πορεία του γραψίματος το αλλάξω.
Οι καταλυτικές ιστορικές περίοδοι αυτής της χώρας είναι πολλές και τραυματικές. Οι συνέπειες των πληγών αυτών στους απλούς ανθρώπους φαίνονται καθαρά στο βιβλίο σας.
Πως τα καταφέρατε να το δείξετε, αφήνοντας έξω τις προκαταλήψεις;
Προσπάθησα να μην πάρω τα δίκια κανενός, να είμαι όσο το δυνατόν αμερόληπτη αλλά συμβατή με τα χαρακτηριστικά του κάθε ήρωα. Τους ήρωες ακολουθούσα, ήρωες όμως που εγώ είχα επιλέξει, άρα μέσα από αυτούς εκφράζω και τη θέση μου, πολιτικά και αισθητικά.
Αυτό το πανόραμα της Ελλάδας μέσα από το οποίο ταξιδεύουμε στο βιβλίο, αυτό το ψηφιδωτό ανθρώπων και τόπων, διαμόρφωσε ως έναν βαθμό το σημερινό τέλμα το οποίο βιώνουν πολλοί συνανθρωποί μας;
Παρατήρησα καθώς μελετούσα την ιστορία αυτών των εκατό χρόνων, μια περιοδικότητα. Κάτι σαν κυματισμό των γεγονότων. Περιόδους επιτυχίας του Έθνους, ανάτασης, ευημερίας, ηρεμίας, δημοκρατίας, στην κορυφή του κύματος δηλαδή. Και ξαφνικά κάτι συμβαίνει και πέφτουμε στα βάθη, με ανυποληψία, φτώχεια, δικτατορίες ή απόπειρες, απελπισία, σκέφτεσαι «πάει αυτό ήταν τελειώσαμε» και μετά από πολλούς κόπους και χρόνους, ξεκινάμε πάλι προς τα επάνω. Ας περιμένουμε λοιπόν το επόμενο κύμα.
Οι ήρωες κρύβουν πολλά μυστικά. Δυσκολεύονται να μιλήσουν, να εμπιστευθούν. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Πράγματι δυσκολεύονται αλλά σχεδόν όλοι βρίσκουν κάποιον για να εκμυστηρευτούν τις μύχιες σκέψεις τους (έστω κι αυτός είναι μια κούκλα βιτρίνας, ο κύριος Ντίκενς). Πάντως είναι γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν ανοίγονται εύκολα, δεν αποκαλύπτουν τα βαθιά μυστικά τους, από φόβο μήπως εκτεθούν.
Έχετε βρεθεί προ εκπλήξεως; Να ομολογήσετε κάτι σε…αυτί που δεν ήταν ικανό ή έτοιμο να ακούσει;
Όλοι έχουμε πάθει κάτι παρόμοιο. Σε μένα συνέβη στην παιδική μου ηλικία και νομίζω ότι με σημάδεψε. Μάλιστα, θυμάμαι, ότι τη μέρα που αποκαλύφθηκε κάτι που είχα εμπιστευθεί σε ακατάλληλα αυτιά, χτυπούσα το στόμα μου και μάλωνα τον εαυτό μου. Κι αυτά, σ’ εκείνη τα σκοτεινά χρόνια της παιδικής μας ηλικίας, αποκτούν μεγάλη βαρύτητα.
Ήταν τελικά ο 20ος αιώνας μια ιστορική περίοδος θαυμαστή για την πρόοδο της, αλλά και θανάσιμα εγωπαθητική λόγω των μεγάλων καταστροφών που επέφερε;
Ποιος αιώνας δεν είχε αντιφατικά στοιχεία; Έτσι είναι η ιστορία, έτσι είναι η ζωή.
Όταν κάθεστε να γράψετε, τι μέθοδο ακολουθείτε;
Εν μέρει έχω ήδη απαντήσει. Από τη στιγμή που αισθάνομαι ότι έχω όλο το υλικό, ο χρόνος γραψίματος είναι πολύ πυκνός. Γράφω καθημερινά, πολλές ώρες, δε βγαίνω από το σπίτι μου παρά ελάχιστες φορές, δεν υπάρχουν Κυριακές και σχόλες, αδυνατώ να εγκαταλείψω το γράψιμο έστω και για μια μέρα.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Ποτέ δεν κάνω σχέδια για το μέλλον. Ό, τι προκύψει. Η ζωή είναι γεμάτη εκπλήξεις.
Νίκος Κουρμουλής
