Μάζα και Εξουσία

Μόνον η μάζα μπορεί να λυτρώσει τον άνθρωπο απ’ τον φόβο της επαφής. Είναι η μοναδική κατάσταση στην οποία αυτός ο φόβος μεταστρέφεται στο αντίθετό του. Για να γίνει αυτό χρειαζόμαστε την «πυκνή μάζα», όταν το ένα σώμα είναι σφιγμένο πάνω στ’ άλλο, μάζα πυκνή και ως προς την ψυχική της διάθεση, έτσι ώστε να μην προσέχουμε ποιος είναι αυτός που μας «στριμώχνει». Μόλις παραδοθούμε στη μάζα, δεν φοβόμαστε πια την επαφή μαζί της. Στην ιδανική περίπτωση της μάζας, ο καθένας νιώθει ίδιος με τους άλλους. Καμιά διαφορά δεν μετράει, ούτε η διαφορά των φύλων. Αυτός που μας στριμώχνει είναι σαν τον ίδιο τον εαυτό μας. Ξαφνικά τη στιγμή εκείνη όλα γίνονται όπως στο εσωτερικό ενός και μόνου σώματος. Ίσως αυτός είναι ένας λόγος που η μάζα προσπαθεί να πυκνώσει όσο περισσότερο μπορεί: θέλει ν’ απαλλαγεί όσο πιο απόλυτα γίνεται από τον φόβο της επαφής των μεμονωμένων ατόμων. Όσο πιο δυνατά σφίγγονται οι άνθρωποι ο ένας με τον άλλο, τόσο πιο ασφαλείς αισθάνονται, τόσο λιγότερο φοβούνται ο ένας τον άλλο. Αυτή η αντιστροφή του φόβου της επαφής είναι χαρακτηριστικό της μάζας. Η ανακούφιση που απλώνεται μέσα στη μάζα, φτάνει σ’ έναν αξιοσημείωτο βαθμό, όταν η μάζα φτάνει στην μεγαλύτερη πυκνότητά της.