Νίτσε και Ηθική

Από τους σημαντικότερους και ίσως ο πιο αμφιλεγόμενος στοχαστής στην ιστορία της φιλοσοφίας, ο Νίτσε θεωρείται ο δριμύτερος και πιο επινοητικός επικριτής των ηθικών παραδοχών του νεότερου κόσμου. Το έργο του, που δεν κατατάσσεται εύκολα σε κάποια σχολή σκέψης και έχει υποστεί πολλές παραναγνώσεις και εσφαλμένες ερμηνείες, έχει μελετηθεί ευρέως, από φιλοσόφους και μη. Πολλές από τις ιδέες του είναι εντυπωσιακές όσο και προκλητικές, έχουν αποτελέσει έναυσμα σημαντικών διαφωνιών και έχουν επηρεάσει καθοριστικά πολυάριθμα πνευματικά κινήματα.
Στη "Γενεαλογία της ηθικής", την πιο εμπεριστατωμένη και σημαντική συμβολή του Νίτσε στην ηθική φιλοσοφία, εμφανίζονται πολλές από τις έννοιες για τις οποίες ο Νίτσε είναι κατεξοχήν γνωστός: η μνησικακία, η εξέγερση των δούλων στην ηθική, η θέληση για δύναμη, η γενεαλογία, ο προοπτικισμός, το ασκητικό ιδεώδες.
Το ανά χείρας βιβλίο συνιστά μια κριτική εισαγωγή στο συγκεκριμένο έργο, αλλά δεν αφορά μόνο αυτό. Καθώς η ανάλυση της ηθικής φιλοσοφίας του Νίτσε δεν είναι δυνατή χωρίς τη μελέτη των υπόλοιπων έργων του, το βιβλίο πραγματεύεται την ηθική φιλοσοφία του Νίτσε στο σύνολό της και, συγκεκριμένα, το πρόγραμμα που ο ίδιος αποκαλεί «επαναξιολόγηση των αξιών».
Λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό πλαίσιο και το πολιτιστικό περιβάλλον όπου έζησε ο Νίτσε, αξιοποιώντας και υποβάλλοντας σε κριτική επιλεγμένα μείζονα έργα που έχουν γραφτεί για αυτόν, ο συγγραφέας αποτιμά με σαφήνεια και ακρίβεια το νιτσεϊκό έργο. Δίχως να παρακάμπτει τις ερμηνευτικές δυσκολίες που ανακύπτουν, το βιβλίο αυτό αποτελεί θεμελιώδες και ταυτόχρονα προσιτό εγχειρίδιο για όποιον έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με το έργο του Νίτσε, ενώ παράλληλα εστιάζει στα επιχειρήματα που απασχολούν όσους μελετούν συστηματικά τη φιλοσοφία.

"Η πιο σημαντική μέχρι σήμερα εκτενής μελέτη για τo πρωταρχικής σπουδαιότητας έργο του Νίτσε."
-Peter Poellner, University of Warwick

"Το βιβλίο αυτό είναι η καλύτερη και πιο εμπεριστατωμένη ανάλυση της Γενεαλογίας της ηθικής. Αποτελεί σημείο αναφοράς για κάθε ερευνητικό έργο που πραγματεύεται αυτό το θέμα."
-Ken Gemes, Birkbeck College, University of London

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος και ευχαριστίες                                xi
Συντομεύσεις                                        xxi

1.    Εισαγωγή: Νίτσε, φυσιοκράτης ή μεταμοντερνιστής;            1
Τι είναι φυσιοκρατία;                                    3
Τι είδους φυσιοκράτης είναι ο Νίτσε;                            6
Πώς μπορούσε να είναι ο Νίτσε φυσιοκράτης;                    11
Το πρόγραμμα του Νίτσε: η επαναξιολόγηση των αξιών                26

2.    Πνευματική ιστορία και πνευματικό υπόβαθρο                31
Κλασική φιλολογία                                    35
Οι Προσωκρατικοί και οι Σοφιστές                            39
Σοπενχάουερ                                        53
Γερμανικός Υλισμός                                    63
Σύνοψη                                        71

3.    Η κριτική του Νίτσε στην ηθική Ι: η εμβέλεια της κριτικής και η κριτική στην ηθική δράση            73
Το πρόβλημα της εμβέλειας                                74
Η «ηθική» ως το αντικείμενο της νιτσεϊκής κριτικής: μια τυπική θεώρηση        78
Η Περιγραφική Συνιστώσα της ΗΥΕ                         80
Η κριτική στην Περιγραφική Συνιστώσα: μοιροκρατία και δράση            81
Η κριτική στην ελεύθερη βούληση                            87
Διαφάνεια του εαυτού                                    101
Καθολικότητα και ομοιότητα                            104

4.    Η κριτική του Νίτσε στην ηθική ΙΙ: η κριτική στις ηθικές κανονιστικές αρχές                    113
«Ανώτεροι άνθρωποι»                                    115
Οι ανώτεροι άνθρωποι και η κριτική στην ΗΥΕ: αντιρρήσεις            125
Το κανονιστικό περιεχόμενο της ΗΥΕ και ο αιτιακός μηχανισμός
της πρόκλησης βλάβης                            127
Μεταηθική: ρεαλισμός ως προς την αξία;                        136
Μεταηθική: αντιρεαλισμός ως προς την αξία                        146
Δύο τελικοί γρίφοι                                    156
Συμπέρασμα                                        161

5.    Τι είναι «γενεαλογία» και τι είναι η Γενεαλογία;                 165
Οι αρχές και η μέθοδος της «γενεαλογίας»                        166
«Γενεαλογία» και κριτική                                173
Τι είναι η Γενεαλογία;                                    180
Η ενότητα της Γενεαλογίας                                181

6.    Σχολιασμός του πρώτου δοκιμίου                        193
Η εξήγηση της ιστορικής τύφλωσης                            195
Μνησικακία                                         202
Πέρα από το καλό και το κακό                            206
Ο θρίαμβος της ηθικής των δούλων                            217

7.    Σχολιασμός του δεύτερου δοκιμίου                    223
Η εθιμική ηθική και η προέλευση της ηθικής συνείδησης (1-3)            226   
Άσχημη συνείδηση: χρέος και ενοχή (4-8)                        229
Άσχημη συνείδηση: εσωτερικευμένη σκληρότητα (16-18)                232
Η ηθικοποίηση της ηθικής συνείδησης μέσω της θρησκείας (19-22)        235
Η άσχημη συνείδηση και το ασκητικό ιδεώδες (23-5)                242

8.    Σχολιασμός του τρίτου δοκιμίου                        245
Καλλιτέχνες, φιλόσοφοι, και η θέληση για δύναμη                    248
Ιερείς, ανθρώπινη φύση, μνησικακία, και το ασκητικό ιδεώδες            254
Αλήθεια, επιστήμη, και προοπτικισμός                        264
Δυο τελικοί γρίφοι σχετικά με το τρίτο δοκίμιο                    279
Η ενοποίηση των τριών δοκιμίων                            283

9.    Ο Νίτσε μετά το 1900: κρίσιμα ερωτήματα                289

Βιβλιογραφία                                        305
Ευρετήριο                                        315