Ταξίδια στα ιερά τεμένη

"Αναθέρμανα τις γνώσεις μου σχετικά με τις ιεροτελεστικές πλύσεις, διάβασα το Κοράνι και έγινα εκ νέου μύστης της τέχνης του προσκυνήματος. Οι ώρες της σχόλης μου ξοδεύτηκαν σε επισκέψεις σε λουτρά και καφενεία, σε περιπλανήσεις στο παζάρι και σε ψώνια...[...] Έπειτα από ένα μήνα σκληρής δουλειάς στην Αλεξάνδρεια, προετοιμάστηκα να αναλάβω τον ρόλο του περιπλανώμενου δερβίση· αφού διόρθωσα τον τίτλο μου από "μιρζά" σε σεΐχη Αμπντουλά".
Τον Απρίλιο του 1853 ο Ρίτσαρντ Φ. Μπέρτον ξεκίνησε μεταμφιεσμένος σε Αφγανό δερβίση το ταξίδι του για τις απαγορευμένες πόλεις της Μεδίνας και της Μέκκας. Στόχος του ήταν να αφομοιωθεί με τους ντόπιους προσκυνητές και να καταφέρει να φτάσει στον προορισμό του χωρίς να αντιληφθεί κανείς την πραγματική ταυτότητά του. Παράλληλα ήθελε να καταγράψει τα ήθη και τα έθιμα των τοπικών πληθυσμών και να προσφέρει στο Δυτικό κόσμο ένα "προσωπικό αφήγημα" των εμπειριών του καθώς "το προσωπικό είναι αυτό που ενδιαφέρει την ανθρωπότητα".
Το βιβλίο του, το οποίο κυκλοφόρησε το 1855, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Το γεγονός ότι μεταμφιέστηκε σε Μουσουλμάνο σόκαρε τη βικτωριανή Αγγλία και ο συγγραφέας κατηγορήθηκε ότι διέπραξε ύβρη υιοθετώντας το Ισλάμ. Αν και παραγνωρισμένος στην εποχή του λόγω της αντισυμβατικότητας του χαρακτήρα του, οι σύγχρονοι ιστορικοί τείνουν πλέον να ξανανακαλύπτουν τον Μπέρτον και να αναγνωρίζουν την αξία του. Η ιδιαιτερότητα του κειμένου του έγκειται ακριβώς στο ότι δεν πρόκειται για μια απλή παρατήρηση με επίδειξη κάποιας αλαζονείας προς τους τοπικούς πληθυσμούς που χαρακτήριζε τους Αγγλους εξερευνητές της εποχής. Αντίθετα, ο συγγραφέας βιώνει ο ίδιος αυτά τα οποία περιγράφει και προσπαθεί να τα κατανοήσει αντί να κρίνει τη διαφορετικότητά τους. Ο τρόπος που απεικονίζει την αραβική ζωή και τα έθιμά της, καθώς και η βαθιά γνώση για τις σημιτικές ιδέες, του δίνουν μια διαχρονική ιστορική αξία.