Ιστορίες από την Κολιμά

Ἐκδοτικὸ γεγονὸς γιὰ τὴν Ἑλλάδα συνιστᾶ ἡ κυκλοφορία τῶν διηγημάτων τοῦ Βαρλὰμ Σαλάμοφ, ποὺ φτάνουν στὸ ἑλληνικὸ ἀναγνωστικὸ κοινὸ μὲ καθυστέρηση σαράντα σχεδὸν χρόνων, στὴν ὁλοκληρωμένη μορφή τους, στὴν ἔκδοση δηλαδὴ τῶν 145 ἱστοριῶν, ὑπὸ τὸν γενικὸ τίτλο Ἱστορίες ἀπὸ τὴν Κολιμά. Ὁ Βαρλὰμ Σαλάμοφ ἔχει ἀναγνωριστεῖ διεθνῶς ὡς ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ σημαντικοὺς Ρώσους πεζογράφους τοῦ 20οῦ αἰώνα, ὄχι μόνο γιὰ τὸ συγκλονιστικὸ θέμα τοῦ ἔργου του, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἰδιαίτερη λογοτεχνική του βαρύτητα, γιὰ τὴν ἀπαιτητικὴ μορφὴ τῆς σύντομης ἀφήγησης ποὺ διάλεξε νὰ μᾶς παρουσιάσει τὸν ζοφερὸ κόσμο τῶν στρατοπέδων στὰ ὁποῖα πέρασε τὴ μισὴ ἐνήλικη ζωή του. Τὸ θέμα του δὲν ἐπιδέχεται πλατιασμούς, καλολογίες, ἐξωραϊσμούς. Εἶναι ὠμὸ καὶ ἀπίστευτα ζοφερό. Εἶναι ἡ ζωὴ στὸ ὅριο τοῦ θανάτου –πνευματικοῦ, ἠθικοῦ καί, κυρίως, φυσικοῦ– ἑκατοντάδων χιλιάδων ἀνθρώπων στὰ στρατόπεδα ἐργασίας τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης κατὰ τὶς δεκαετίες ¢30-¢50. Τὴν ὠμότητα καὶ τὸ ἀδιανόητο αὐτῆς προσπαθεῖ νὰ μᾶς περιγράψει ὁ συγγραφέας μὲ τὴ μεγαλύτερη δυνατὴ οἰκονομία λόγου καὶ συναισθημάτων. Οἱ Ἱστορίες ἀπὸ τὴν Κολιμὰ εἶναι ἐντέλει ἕνα ντοκουμέντο, μιὰ μαρτυρία, καὶ ταυτόχρονα ὑψηλὴ λογοτεχνία. Ὁ πλέον ὠμὸς ρεαλισμός, μπολιασμένος ἀριστοτεχνικὰ μὲ τὸ φαντασιακὸ τῆς τέχνης, σὲ τέτοιο βαθμὸ ποὺ ὁ ἀναγνώστης νὰ δυσκολεύεται νὰ τὰ ξεχωρίσει. Ἂν θελήσουμε ὅμως νὰ ἀναζητήσουμε τὴν οὐσία ἑνὸς τέτοιου συγκλονιστικοῦ ἐγχειρήματος ὅπως οἱ Ἱστορίες ἀπὸ τὴν Κολιμά, ὀφείλουμε νὰ ἀκολουθήσουμε τὴν ὁδὸ ποὺ μᾶς δίνει ὁ ἴδιος ὁ συγγραφέας ὅταν σημειώνει: «Τὰ γραπτά μου ἀφοροῦν στὰ στρατόπεδα συγκέντρωσης ὅσο αὐτὰ τοῦ Ἐξυπερὺ στὸν οὐρανὸ ἢ τοῦ Μέλβιλ στὴ θάλασσα. Βασικά, οἱ ἱστορίες μου συνιστοῦν ὁδηγίες γιὰ τὸ πῶς νὰ δρᾶ κανεὶς μέσα στὸ πλῆθος. Νὰ εἶναι ὄχι ἁπλῶς λιγάκι ἀριστερότερα ἀπ¢ τ¢ ἀριστερά, μὰ ἀκόμα περισσότερο ἀληθινὸς ἀπὸ τὴν ἀλήθεια τὴν ἴδια. Γιὰ τὸ αἷμα ποὺ εἶναι ἀληθὲς κι ἀνώνυμο». Ἡ ἔκδοση τῆς Ἰνδίκτου κυκλοφορεῖ σὲ μετάφραση Ἑλένης Μπακοπούλου σὲ ἕναν τόμο 1.968 σελίδων. Ὅπως καὶ στὴν περίπτωση τῶν Ἀδελφῶν Καραμάζοφ μὲ χαρτὶ Βίβλου 45 γραμμαρίων, ἐκτύπωση ἐξαιρετική, δίπλωμα ἀλφάδι, βιβλιοδεσία τέλεια. Καὶ ἐδῶ τὸ μαλακὸ κάλυμμα τοῦ ἐξωφύλλου διατηρεῖ τὴν γνωστὴ σὲ ὅλα τὰ βιβλία τῆς Ἰνδίκτου πλαστικότητα καὶ συγχρόνως ἐπιτρέπει τὸ ἰδανικὸ ἄνοιγμα τοῦ βιβλίου. Ἕνας τόμος 1.968 σελίδων σὲ μορφὴ καινοτόμο γιὰ τὰ ἑλληνικὰ ἐκδοτικὰ πράγματα.