Προς εκκλησιασμόν

Πρόκειται για μια συλλογή εννέα ομιλιών όπου ο συγγραφέας καταθέτει τη βιωματική σχέση του με την Εκκλησία, η οποία λειτουργεί σαν πυξίδα για όλο το δημιουργικό του έργο, το συγγραφικό και το ζωγραφικό. Όπως χαρακτηριστικά δηλώνει ο Ν. Γ. Πεντζίκης σε μιά από τις ομιλίες, "Πρέπει να ομολογήσω, ότι πτωχός στο πνεύμα, πολλαπλώς δια της Εκκλησίας ενισχύθην. Εκ της μελέτης των μνημείων της θρησκευτικής μας παραδόσεως, εξήγαγα συμπεράσματα περί του συμμετρικώς ασυμμέτρου, περί του ότι ορθότερον γεωμετρικώς είναι το πρακτικώς μη ακριβώς τετράγωνον, περί της εννοίας του ρυθμού σαν βασικού ερμηνευτικού στοιχείου του κόσμου και της ανθρωπίνης ζωής, περί της σημασίας της εκλογής όσον γίνεται μικρότερης μονάδος, για να είναι το σύνολο δίκαιο, περί των ορίων του προσωπικού και του ότι τούτο μπορεί ενίοτε να εκφρασθεί καλύτερα δια της αντιγραφής, ότι το ωραίο, όταν υπάρχει προς τούτο συγκίνηση, μπορεί να κομματιαστεί και να μεταφερθεί έξω από την ενότητα που το γέννησε, σε άλλη και άλλη, μέχρι που να μπορεί έως σήμερα να περιβληθεί την μυθική αλουργίδα των επών του Ομήρου και, ενδεδυμένος τα παλαιά, να παρουσιάζεται συγχρονισμένος, προς τις πιο επίκαιρες φιλοσοφικές απόψεις." Ταυτόχρονα, πέρα από βιωματική κατάθεση, το "Προς εκκλησιασμό" αποτελεί αποκρυστάλλωση του στοχασμού του συγγραφέα, ο οποίος κινείται πάνω σε δύο συντεταγμένες, δύο άξονες που τέμνονται σταυρικώς. Ο ένας άξονας είναι ότι "όλη η υδρόγειος εκφράζεται γαμικά"· ο άλλος, ότι "οι κινήσεις όλων των ζώων, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου, δια του ρυθμού της εναλλαγής των υμνούν τον Κύριο." Ουσιαστικά, το βιβλίο επιτελεί αυτό ακριβώς που λέει ο τίτλος: εκκλησιάζει τον αναγνώστη, αρπάζοντάς τον από το χέρι και εντάσσοντάς τον σ ένα χορό όπου μεταξύ των συγχορευτών συναντά κανείς τον Μπέκετ δίπλα στον Αγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο, τον Τζαίημς Τζόυς δίπλα στον αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ´ τον Καντακουζηνό, τον Μαλλαρμέ δίπλα σ έναν Αγιορείτη καλόγερο. (από την εισαγωγή του Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας Στυλιανού, πρ. προέδρου του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών Θεσσαλονίκης)