Ο θεός της Βίβλου και ο θεός των φιλοσόφων

Η τομή του Πασκάλ ανάμεσα στον Θεό του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ και στον Θεό των φιλοσόφων και των επιστημόνων είναι ασφαλώς στερεή και θεμελιώδης. Από τη μια, πράγματι, ο Θεός της Βίβλου, που παρεμβαίνει στην ιστορία και στη ζωή των ανθρώπων, με τον οποίο μπορείς να συνομιλήσεις, να ελπίσεις στο έλεός του ή να απελπιστείς, να αποστατήσεις και να επιστρέψεις (ή να μην επιστρέψεις) από την άλλη, ο Θεός των φιλοσόφων, δημιούργημα μιας ισχυρής διάνοιας, είτε έξω από τον Ιουδαιοχριστιανικό πολιτισμό (Αρχαία Ελλάδα) είτε εντός αυτού, συνδέεται στενά με τις ανάγκες και την επιδίωξη μιας φιλοσοφικής θεωρίας ή συστήματος, χωρίς κανένα περιθώριο προσωπικού δεσμού μαζί του. Η σχέση ωστόσο ανάμεσα στον βιβλικό και στον φιλοσοφικό Θεό είναι πολύ πλούσια και πολύπλοκη, ώστε να μπορεί να υπαχθεί σε μια τόσο απόλυτη διχοτομία. Η απάντηση πάντως του Πασκάλ υπέρ του πρώτου και εναντίον του δεύτερου δεν έκλεισε τη συζήτηση ή την αντιδικία. Μπορεί να υιοθετήθηκε από ένα ολόκληρο ρεύμα σκέψης, πολλοί άλλοι στοχαστές όμως, που ήταν ταυτόχρονα και άνθρωποι της πίστης, δεν θα τη δεχτούν και θα εκπονήσουν το έργο τους με τους αυστηρότερους όρους του φιλοσοφείν, μέχρι σήμερα.