Η μηχανή Αμλετ

"Ο Χάινερ Μύλλερ (1929-1995), ο κυνικός αυτός Ανατολικογερμανός, με το μαύρο χιούμορ και την ειρωνεία, ριζοσπαστικός και προκλητικός, αφοριστικός και παραδοξολόγος, αντιφατικός σε όλα και ανυποχώρητος, πολέμιος κάθε ψευδαίσθησης, γνήσιος κληρονόμος του Μπρεχτ αλλά και του Κάφκα, μπόρεσε να εκφράσει παραδειγματικά την πολιτική και πολιτιστική τραγωδία των καιρών μας. Χωρίς ποτέ να χάσει από τον ορίζοντα της πυκνής και επιθετικής γραφής του τους κραδασμούς της νεοτερικής συνείδησης, όπως και όποτε αυτή εκδηλώθηκε, από τις πρώτες εξάρσεις του μοντέρνου στη λογοτεχνία μέχρι τις όψιμες εκτινάξεις της μεταμοντέρνας αγωνίας. Η "Μηχανή Αμλετ" είναι μια συντομογραφία μοτίβων από τον Αμλετ του Σαίξπηρ, σε λίγες, εξαιρετικά πυκνές σελίδες. Ένα κειμενικό πεδίο από σπασμένες ενότητες, ερείπια λόγου, "με την πλάτη στραμμένη στα ερείπια της Ευρώπης", όπως γράφεται στην αρχή του έργου. Ένας λαβύρινθος από λογοτεχνικά παραθέματα αφού ο Μύλλερ παραπέμπει σε άλλους συγγραφείς και ποιητές, στον Αρτώ, τον Κόνραντ, τον Έλιοτ, τον Χαίλντερλιν, διαπραγματευόμενος ταυτόχρονα το τέλος της τέχνης και της λογοτεχνίας. Ένα πρωτόκολλο από ιδέες, φαντασίες, εφιάλτες, αναμνήσεις ενός ανθρώπου που παρακολουθεί, βιώνει την πτώση της σοσιαλιστικής ουτοπίας και διερωτάται για την πορεία ή το τέλος της Ιστορίας. Αποτυχημένη επανάσταση, αποτυχημένη εξέγερση της καταπιεσμένης και υποτελούς γυναίκας, ανταρσία και αηδία του σκεπτόμενου ανθρώπου μπροστά σε πραγματικότητες της καπιταλιστικής κοινωνίας. Όπως στην περίπτωση του σαιξπηρικού Αμλετ, έτσι και στη "Μηχανή Αμλετ", οι σκέψεις ανασύρονται από το βάθος της μελαγχολίας και του πένθους, της απελπισίας και της οργής. Ο Μύλλερ απομακρύνθηκε από τη γερμανική παράδοση του Αμλετ, από την ιδέα του Γκαίτε για έναν ευαίσθητο Αμλετ, λεπτόν στο πνεύμα και αδύναμο να προχωρήσει στη βαριά πράξη που του είχε ανατεθεί. Περισσότερο μέσα από το πρίσμα του Νίτσε, ο Μύλλερ θέλει τον Αμλετ του στοχαστή, να βυθίζεται στα έγκατα της Πολιτικής, της Ιστορίας, των Ιδεολογιών, ενώ μέσα από το πρίσμα του Μπρεχτ τον θέλει απογοητευμένο και αποτυχημένο ιδεαλιστή που καταλήγει να γίνει φονιάς και κυνικός".
Ελένη Βαροπούλου