Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών

Σήμερα το ποδόσφαιρο συνιστά σημαντική δραστηριότητα του ελεύθερου χρόνου, συμπυκνώνει σύνθετες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές λειτουργίες και συγκροτεί έναν ιδιαίτερο χώρο διαπραγμάτευσης νοήματος, συγκρότησης και επιτέλεσης ταυτότητας και έκφρασης συλλογικής δράσης. Ο "βασιλιάς των σπορ" αποτελεί το πιο δημοφιλές άθλημα στις περισσότερες χώρες του κόσμου, και οι ποδοσφαιρικές συναντήσεις προσελκύουν χιλιάδες θεατές στις κερκίδες των γηπέδων και εκατομμύρια θεατών στους δέκτες των τηλεοράσεων. Το ποδόσφαιρο μπορεί να ιδωθεί και ως ένα πολιτισμικό κάτοπτρο μιας κοινωνίας που βρίσκεται σε διαρκή μετασχηματισμό. Μέσα από αυτό το κάτοπτρο μπορούμε να ιχνηλατήσουμε τους περίπλοκους τρόπους με τους οποίους οι καπιταλιστικές λειτουργίες της ύστερης νεωτερικότητας αποικιοποιούν τις πρακτικές του ελεύθερου χρόνου και μετασχηματίζουν τις ταυτότητες και τις κουλτούρες των ποδοσφαιρικών κοινωνιών. Η συνάντηση του επιστημονικού λόγου με το ποδόσφαιρο ευνοήθηκε από τη στροφή μέρους νέων κοινωνικών επιστημόνων στις λαϊκές κουλτούρες και στον πολιτισμό της καθημερινότητας, η οποία οδήγησε στην υπέρβαση των προκαταλήψεων σχετικά με επιμέρους πτυχές της καθημερινής ζωής και λαϊκά αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο. Για τις νέες σχολές σκέψης η μαζικότητα του ποδοσφαίρου, η διασύνδεσή του με την κοινωνία του θεάματος και την αγορά, τα συμβολικά και αξιακά συστήματα και οι τελετουργίες που το συνοδεύουν το καθιστούν προνομιακό χώρο κοινωνικής έρευνας. Η στροφή αυτή έχει αποτυπωθεί στο εξωτερικό από τις αρχές της νέας χιλιετίας με τη δημιουργία εξειδικευμένων ερευνητικών κέντρων για το άθλημα, την έκδοση επιστημονικών επιθεωρήσεων και τη σημαντική αύξηση της ερευνητικής δραστηριότητας και της σχετικής βιβλιογραφίας. Ο στόχος του παρόντος τόμου είναι διττός. Αφενός να συμβάλει στη συγκρότηση ενός ιδιαίτερου ερευνητικού και επιστημονικού πεδίου στην Ελλάδα γύρω από τα σπορ και το ποδόσφαιρο και να ανοίξει το δρόμο για έναν επιστημονικό διάλογο σε ένα πεδίο που κυριαρχείται από εμπειρικές προσεγγίσεις χωρίς θεωρητική επεξεργασία και ερμηνευτική εμβάθυνση. Αφετέρου να παρουσιάσει στην ευρύτερη κοινωνία των φιλάθλων στη χώρα μας διαφορετικές αναγνώσεις και αφηγήσεις για τους ποδοσφαιρικούς κόσμους, αναγνώσεις που ενισχύουν την κριτική σκέψη και τον προβληματισμό για το περιεχόμενο, τις μεταβολές και το μέλλον του "παιχνιδιού του λαού". Περιεχόμενα: - Γιάννης Ζαϊμάκης, "Η πολιτική οικονομία του ποδοσφαίρου στην ύστερη νεωτερικότητα. "Εμπορευματοποίηση, παγκοσμιοποίηση και αποικιοποίηση". "Είμαστε παράξενοι - και το ξέρουμε". Αθλητικός οπαδισμός τον 21ο αιώνα - Nicolas Hourcade, "Ultras και αναπλάσεις γηπέδων στη Γαλλία - Δημήτρης Παπαγεωργίου, Γιώργος Νικολακάκης, "Αθλητικά θεάματα και δημοφιλείς "ήρωες" στην Ελλάδα. Το παράδειγμα του ποδοσφαίρου". - Παντελής Κυπριανός, "Πραγματικότητα, παιχνίδι, φίλαθλοι" Φανατικοί οπαδοί, βία και κοινωνικός έλεγχος - Νίκος Κοταρίδης, Νίκος Σιδέρης, "Το παιγνίδι και ο φανατισμός της κερκίδας" - Richard Giulianotti, Gary Armstrong, "Οι λεωφόροι της αντιπαράθεσης. Διαχείριση και έλεγχος αστικών χώρων από τους χούλιγκαν" - Αναστασία Τσουκαλά, "Περί "επικινδυνότητας" της οπαδικής βίας. Πολιτικά παιχνίδια εξουσίας σε Ιταλία και Ελλάδα". - Στράτος Γεωργούλας, "Περά από την "εγκληματογένεση". Προς μια κριτική κοινωνιολογική θεωρία για την παρέκκλιση και τον κοινωνικό έλεγχο του σύγχρονου ποδοσφαίρου Ποδόσφαιρο στη σύγχρονη Ελλάδα. Κοινότητες οπάδών και πολιτικές της ταυτότητας - Θοδωρής Σπύρος, "Ποδόσφαιρο και ποιητικές της τυπικότητας. Μια ανθρωπολογική προσέγγιση". "Βαγγέλης Τζούκας, "Λόγος περί πολιτικής στον "λόγο" των οργανωμένων οπαδών ποδοσφαίρου. Η περίπτωση του Παναθηναϊκού". - Μαρία Τσιμπογιάννη, "Ταυτότητα και αντιπαλότητα στους οπαδούς του Ολυμπιακού. Γκράφιτι και τραγούδια". - Δημήτρης Δρένος, ""Και ΠΑΟΚ να μην υπήρχε / πάλι ΠΑΟΚ θα μουνα!" Συνθηματικός λόγος και οπαδική ταυτότητα". - Αλκης Αντωνιάδης, Μιχάλης Νικολακάκης, ""Ρομαντικοί και όχι παραβατικοί...". Ταυτότητα και πολιτική στις κοινότητες οπαδών του Αρη". - Θανάσης Τσούμας, Μανώλης Χουμεριανός, "Η ίδρυση του Πανελλήνιου Συνδέσμου Αμειβομένων Ποδοσφαιριστών και τα πρώτα χρόνια της δράσης του (1975-1979)".