Ονοματίζοντας το άπειρο

Τον Ιούνιο του 1913, πεζοναύτες του ρωσικού αυτοκρατορικού ναυτικού εισέβαλαν στη Μονή Αγίου Παντελεήμονος του Αγίου Όρους και εκδίωξαν τους Ρώσους μοναχούς που ήταν εγκατεστημένοι εκεί και επιδίδονταν στην αιρετική πρακτική της Λατρείας του Ονόματος. Εξόριστοι σε απομονωμένες περιοχές της Ρωσίας, οι μοναχοί αυτοί πέρασαν στην παρανομία και ήρθαν σε επαφή με διανοούμενους που προσχώρησαν στο μυστικιστικό κίνημά τους, αντλώντας απ αυτό την έμπνευση για μια από τις μεγαλύτερες μαθηματικές καινοτομίες του 20ού αιώνα: την επίλυση του αινίγματος σχετικά με τη φύση του απείρου. Ξεπέρασαν έτσι τις παράλληλες, πιο ορθολογιστικές, προσπάθειες ορισμένων Γάλλων μαθηματικών και οδηγήθηκαν από τις θρησκευτικές ενοράσεις τους στην περιγραφική θεωρία των συνόλων.

"Μια παράφορη σύγκλιση μαθηματικής δημιουργίας και μυστικιστικών πρακτικών βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της εντυπωσιακής μελέτης για την εμφάνιση της θεωρίας των συνόλων στη Ρωσία των αρχών του 20ού αιώνα. Η αδρή αντιδιαστολή με τις μαθηματικές εξελίξεις στη Γαλλία φωτίζει την ιστορία, και το βιβλίο ηλεκτρίζεται από τα πορτρέτα των μεγάλων μαθηματικών που εμπλέκονται σ αυτή: του τραγικού, του άτυχου, του αχρείου, του αληθινά αξιοθαύμαστου. Οι συγγραφείς προσφέρουν μια περιγραφή του Απείρου που είναι σύντομη, επιδέξια, σοβαρή και προσιτή σε μη μαθηματικούς . . . ένα εκπληκτικό κομμάτι μαθηματικής ιστορίας."
Barry Mazur, Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ

"Στο τέλος του 19ου αιώνα, τρεις νεαροί Γάλλοι μαθηματικοί -ο Εμίλ Μπορέλ, ο Ρενέ Μπαιρ και ο Ανρί Λεμπέγκ- στηρίχτηκαν στο έργο του Γκέοργκ Κάντορ για να συλλάβουν μια νέα θεωρία συναρτήσεων που σε λίγα χρόνια άλλαξε τη μαθηματική ανάλυση. Όταν το έργο τους αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό, άρχισαν να το αμφισβητούν και εγκατέλειψαν την περαιτέρω έρευνα. Στη Ρωσία, υπό την ηγεσία του Ντιμίτρι Εγκόροφ, μια ομάδα μαθηματικών της Μόσχας πήρε τη σκυτάλη. Υποκινούμενοι από μια μυστικιστική παράδοση γνωστή ως Λατρεία του Ονόματος, βρήκαν τη δημιουργική έφεση να ονοματίσουν τα νέα αντικείμενα της γαλλικής θεωρίας των συναρτήσεων. Και άλλαξαν έτσι το πρόσωπο του μαθηματικού κόσμου."
Bernard Bru, ομότιμος καθηγητής, Πανεπιστήμιο του Παρισιού V