Περί λογοτεχνίας και άλλων δαιμονίων

Από τα "Λίγα πράγματα που ξέρουμε για τον Βασίλη Βασιλικό"

Ο Βασίλης Βασιλικός δεν χρειάζεται συστάσεις. Κοσμοπολίτης συγγραφέας και πληθωρική προσωπικότητα με πυρετώδη πολιτική συνείδηση σε διαρκή εγρήγορση, έχει σημαδέψει με τη συγγραφική δραστηριότητά του την ιστορία του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα σε Ελλάδα και Ευρώπη. "Συγγραφέας", λοιπόν, και με την πολύπαθη στις μέρες μας αυτή λέξη εμείς αντιλαμβανόμαστε αυτόν για τον οποίο η γραφή, ειλικρινά (ηθική κρίση που δεν είναι άμοιρη ενδιαφέροντος για τη φιλολογία) και άσχετα με τα όποια αποτελέσματα, έχει αναχθεί σε συστατική της ύπαρξής του. Η γραφή είναι η ύπαρξή του, ή, με απλούστερα λόγια, ονομάζουμε "συγγραφέα" αυτόν που "γράφει έστω και βαδίζοντας". Τέτοια είναι η περίπτωση του Βασίλη Βασιλικού.

Το "φαινόμενο" Βασίλης Βασιλικός θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως όλον και ν' αντιμετωπίζεται ως "συνεκτικό σύνολο", αφού, παράλληλα με τη συγγραφική του ιδιότητα, ο Βασιλικός ανέπτυξε μια πολυσχιδή δραστηριότητα που ξεπερνά κατά πολύ το ογκώδες πεζογραφικό του έργο: ποίηση, θέατρο, κινηματογράφος, δημοσιογραφία, τηλεόραση, αλλά και συμμετοχή με διάφορους τρόπους στη δημόσια σφαίρα. Όσο για τη γνώριμη φιγούρα του, "με το καπέλο και την πίπα στο χέρι", αυτή είναι πλέον χαραγμένη ανεξίτηλα στο συλλογικό μας ασυνείδητο.

Περιεχόμενα

Τα λίγα πράγματα που ξέρουμε για τον Βασίλη Βασιλικό || "Ο ποιητής και ο πεζογράφος. Ένα νεανικό κείμενο του Βασίλη Βασιλικού (1952)", περ. Το Δέντρο, τχ. 86-87, Μάρτιος - Απρίλιος 1995. σσ. 22-28 || "Ψηφίδες" (1952) || "Andre Gide, 1869-1951" (1952), περ. Υπόστεγο, τχ. 7, ʼνοιξη 1995, σσ. 31-32 || "Ο Γιώργος Θεοτοκάς και η Ευρωπαϊκή ιδέα", περ. Υπόστεγο, τχ. 7, ʼνοιξη 1995, σσ. 25-30 [διάλεξη 10/3/1955] || "Οι μπήτνικς της Αμερικής", περ. Θερμοπύλες, τχ. 2, Φεβρουάριος 1962, σσ. 94-96 || "Μια συνέντευξη" στο Βασίλης Βασιλικός, 25ετία, Παπαζήσης, Αθήνα 1976, σσ. 37-42 [= περ. Ταχυδρόμος, 10/3/1962] || "Ένας άλλος: ο Βασίλης Βασιλικός", στο (ιδ.) Οι ιδέες και τα έργα. Δοκίμια, Δίφρος, Αθήνα 1965, σσ. 257-265 [= περ. Επιθεώρηση Τέχνης, τομ. ΙΕ, τχ. 90, Ιούνιος 1962, σσ. 672-676] || "Ο Τζων Στάινμπεκ και το έργο του", περ. Νέα Εστία, τομ. 72, τχ. 849, 15/11/1962, σσ. 1674-1675 || "Μια έρευνα μεταξύ των συγγραφέων και των ποιητών. Μιλήστε για το έργο σας και για τα μελλοντικά σχέδιά σας. Βασίλης Βασιλικός: Η νουβέλα και η μαρτυρία - να τα δύο είδη πεζού λόγου που μπορούν στην Ελλάα ν' αποδώσουν καρπούς", εφ. Η Αυγή, 4/9/1964 || "Στον καιρό του Ζ", στο (ιδ.), Καλύτερα στον τυπογράφο παρά στον ψυχίατρο, 18 συνομιλίες σε τριάντα χρόνια με τον Βασίλη Βασιλικό, Καστανιώτης, Αθήνα 1996, σσ. 19-26 [= εφ. Δημοκρατική Αλλαγή, 19/12/1966] || "Το Κιβώτιο του ʼρη Αλεξάνδρου. Εισήγηση στον εκδοτικό οίκο Gallimard (1973)", στο (ιδ.) στο Βασίλης Βασιλικός, 25ετία, Παπαζήσης, Αθήνα 1978, σσ. 259-263 || "Εγώ αυτός", περ. Τραμ, 1976, β´ διαδρομή, τχ. 1, σσ. 75-77 || "Τρεις νέες ποιήτριες", περ. Καινούργια Εποχή, Χειμώνας 1976, σσ. 134-137 || "Ο άλλος Λόρκα", Χρονογραφήματα, Μπαρμπουνάκης, Θεσσαλονίκη 1982, σσ. 18-22 [= εφ. Τα Νέα, 28/12/1976] || "Γράμμα στον Ισμαήλ Κανταρέ", Χρονογραφήματα, Μπαρμπουνάκης, Θεσσαλονίκη 1982, σσ. 10-12 [= εφ. Τα Νέα, 20/7/1977] || "Η θνησινότητα μας λέξης", εφ. Η Καθημερινή, 22/6/1978 || "Βίωμα αποστασιωποιημένο είναι βίωμα ξεχασμένο. Τριάντα χρόνια από την έκδοση της Διήγησης του Ιάσονα", περ. Αντί, περίοδος Β´, τχ. 248, 8/12/1983 || "Από τις ραδιορφωνικές συνομιλίες του Μάνου Χατζιδάκι με τον Βασίλη Βασιλικό" (1979), περ. Πολιορκία, περίοδος Β´, τομ. Β´, τχ. 20, Ιανουάριος 1984, σσ. 42-50 || "Ο Βασίλης Βασιλικός συνομιλεί με τον Μιχαήλ Μήτρα για τη λογοτεχνία", περ. Το Δέντρο, τχ. 6, Μάρτιος - Απρίλιος 1984, σσ. 13-22 || "Το χρονικό μιας οδοιπορίας", περ. Η Λέξη, τχ. 35, Ιούνιος 1984, σσ. 402-406 || "Ο συγγραφέας στην Ελλάδα" (1983), στο Θέματα Ελληνικού Πολιτισμού, Συνέδριο στο Αιγαίο Κέντρο Ελληνικής Φιλοσοφίας, (Απέρι Καρπάθου), τομ. 1, Αθήνα 1985, σσ. 37-41 || "Αντρέας Καραντώνης. Ο τελευταίος κριτικός πριν την εμφάνιση της σημειολογίας", περ. Δώμα, τχ. 8, Φθινόπωρο 1986, σσ. 12-15 || "Αυτό δεν είναι πορτραίτο του Κώστα Ταχτσή", περ. Η Λέξη, τχ. 77, Σεπτέμβριος 1988, σσ. 636-638 || "Πώς έγραψα ποίηση", περ. Η Λέξη, τχ. 93, Μάρτιος - Απρίλιος 1990, σσ. 204-206 || "Κάθε τέχνη έχει τη γλώσσα της. Λογοτεχνία και κινηματογράφος", περ. Η Λέξη, τχ. 96, Ιούλιος - Αύγουστος 1990, σσ. 470-472 || "Λογοτεχνία: η δημοσιογραφία της επόμενης μέρας", περ. Η Λέξη, τχ. 104, Ιούλιος - Αύγουστος 1991, σσ. 490-491 || "Ο συγγραφέας πρέπει να αποδίδει την εποχή του (Ο Βασίλης Βασιλικός μιλάει στο Δέντρο για τη ζωή και το έργο του)", περ. Το Δέντρο, τχ. 71-72, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 1992, σσ. 5 - 32 || "Ο μεγάλος Ρίτσος" (2001), περ. Η Λέξη, τχ. 182, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2004, σσ. 624-631 || "Γιατί ξεχάσαμε τον Κωστή Παλαμά;", περ. Η Λέξη, τχ. 114, Μάρτιος - Απρίλιος 1993, σσ. 143-145 || "Έξι φανταστικές συνεντεύξεις", στο (ιδ.), Λύρα Ελληνική. Η ελληνική ποίηση ανθολογημένη από τον Ρήγα ως σήμερα, Πλειάς, Αθήνα 1993, σσ. 1025-1050 || "Δ. Δεσποτίδης. Οι τέσσερις εποχές μιας φιλίας", περ. Η Λέξη, τχ. 129, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 1995, σσ. 599-603 || "Διαβάζοντας…" (1996), αδημοσίευτο || "Ντάρελ και Τσίρκας: αναπόφευκτες συγκρίσεις", περ. Η Λέξη, τχ. 136, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1996, σσ. 744-745 || "Είκοσι παράγραφοι για τον Καζαντζάκη", περ. Η Λέξη, τχ. 139, Μάιος - Ιούνιος 1997, σσ. 185-288 || "Οι κουρτίνες", στο μαρτυρίες για τον Αντώνη Σαμαράκη, Καστανιώτης, Αθήνα 2000, σσ. 25-27 || "Μερικές σημειώσεις για το έργο του Αν´τωνη Φωστιέρη", περ. Εμβόλιμον, τχ. 41-42, 2000, σσ. 19-21 || "Ξαναδιαβάζοντας το Δαιμόνιο", περ. Η Λέξη, τχ. 163, Μάιος - Ιούνιος 2001, σσ. 388-390 || "Σταθερό κέρδος", περ. Η Λέξη, τχ. 164-165, Αύγουστος - Οκτώβριος 2001, σσ. 475-477 || "Ο Γιώργος Θεοτοκάς και η Αριστερά. Μια μαρτυρία", περ. Νέα Εστία, έτος 79, τομ. 158, τχ. 1784, Δεκέμβριος 2005, σσ. 1032-1034 || "Τι είναι αληθινά Πραγματικό", περ. Η Λέξη, τχ. 188, Απρίλιος - Ιούνιος 2006, σσ. 168-170 || "Γιώργος Ιωάννου", στο Νάσος Βαγενάς - Γιάννης Κοντός - Νινέττα Μακρυνικόλα (επιμ.), Με τον ρυθμό της ψυχής. Αφιέρωμα στον Γιώργο Ιωάννου, Κέδρος, Αθήνα 2006, σσ.15-18 || "Νύξεις και κλειδιά για μία αστυνομική νουβέλα", Πρόλογος στο Κώστας Καλφόπουλος, Καφέ Λούκατς - Budapest Noir, ʼγρα, Αθήνα 2008, σσ. 9-12 || "Δέκα συνιστώσες στο έργο του Γιάννη Μαρή", Εφημερίδα των Συντακτών, 2 Ιανουαρίου 2013 [ένθετο φυλλάδιο στο Γιάννης Μαρής, Τα χέρια της Αφροδίτης, ʼγρα, Αθήνα 2013] || Ευρετήριο ονομάτων

Παρατηρήσεις

Το βιβλίο περιέχει κείμενα των: Βασίλη Βασιλικού, Βαγγέλη Ψυρράκη, Δημήτρη Ραυτόπουλου, Δημήτρη Γκιώνη, ʼντειας Φραντζή, Μιχάηλ Μήτρα, Τάσου Γουδέλη

Ανθολόγηση - Επιμέλεια - Εισαγωγή: Θανάσης Αγάθος, Αριστοτέλης Σαϊνης