Θουκυδίδης ή Ευσέβιος;

Στις αρχές του 16ου αιώνα, γάλλοι ιστορικοί, όπως οι Francois Baudouin, Jean Bodin και Lancelot Voisin de La Popeliniere, απομακρύνθηκαν από την ουμανιστική παράδοση της ars historica, εισάγοντας νέες διαστάσεις και καινοτόμα ερμηνευτικά εργαλεία, όπως ιδιαίτερα η ιστορική αιτιότητα και η εκτενής εφαρμογή των αρχών μιας νεότευκτης ιστορικής κριτικής σκέψης στις πηγές του παρελθόντος.

Τα δραματικά γεγονότα του δεύτερου μισού του 16ου αιώνα, εποχής των Θρησκευτικών Πολέμων, τροφοδότησαν με πρώτη ύλη τους "νέους ιστορικούς", εδραιώνοντας τη σύγχρονη, "ζώσα" ιστορία ως πρότυπο αφήγησης, και την εκκοσμικευτική, πολιτική ιστορία ως κυρίαρχο ερμηνευτικό εγχείρημα, που μετέφερε στη γνωσιολογική του σκευή μια πρωτόγνωρη επίγνωση του δημόσιου, εργαλειακού χαρακτήρα της ιστορίας.

Το βιβλίο επικεντρώνεται στο έργο του Lancelot Voisin de La Popeliniere, γάλλου ιστορικού, που πρωταγωνίστησε στην προώθηση της "νέας ιστορίας". O La Popeliniere πρότεινε μια ιστορία της Γαλλίας η οποία συγκρούστηκε μετωπικά με την κανονιστική καλβινιστική αντίληψη περί ιερής ιστορίας (της μαχόμενης Εκκλησίας του Κυρίου).

Το βιβλίο προτείνει μια κριτική ανάλυση της "ιστοριογραφικής επανάστασης" του 16ου αιώνα, όπως και, ιδίως, της διαμόρφωσης της προτεσταντικής ιστοριογραφικής παράδοσης, από τους Λουθηρανούς της Γερμανίας ώς τους Καλβινιστές της Γαλλίας των Θρησκευτικών Πολέμων. Μέσα από την αντιπαράθεση των δύο εναλλακτικών συγκροτήσεων της γαλλικής ιστορίας, αποτιμώνται οι νεωτερικές προτάσεις αλλά και οι αντινομίες της "νέας ιστορίας" του γαλλικού 16ου αιώνα. Τέλος, σε ευρύτερο επίπεδο, προτείνεται μια κριτική αποτύπωση της πορείας της "ιστοριογραφικής επανάστασης" του 16ου αιώνα, σε σχέση με τις δομές εξουσίας της εποχής, ιδίως με την απολυταρχική μοναρχία των Βουρβόνων.