Βυζάντιο

Για πάνω από µια χιλιετία, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία κυριάρχησε µεταξύ Ανατολής και Δύσης και ηγήθηκε της µετάβασης στον σύγχρονο κόσµο. Ο Jonathan Harris, επιφανής ακαδηµαϊκός που ειδικεύεται στο Βυζάντιο, διηγείται τη συναρπαστική ιστορία της αυτοκρατορίας εστιάζοντας σε ιδιαίτερες ιστορικές φιγούρες, σηµαντικές δυναστείες και µοναδικές τοποθεσίες. Αξιοποιεί πλήθος πηγών και καλύπτει την κοινωνική, πολιτική, στρατιωτική, θρησκευτική και καλλιτεχνική ζωή του Βυζαντίου.

Με µεγάλη παραστατικότητα, ο Harris αναδεικνύει έναν πολιτισµό πλούσιο σε αντιθέσεις, που συνδυάζει την Ορθοδοξία µε τον παγανισµό και την κλασική ελληνική παιδεία µε τη ρωµαϊκή ισχύ. Υπό διαρκείς επιθέσεις από πολυάριθµους εχθρούς, το Βυζάντιο επιβίωσε για αιώνες και µάλιστα άνθισε χάρη στην ασυνήθιστη εξωτερική πολιτική του και χάρη στην τέχνη και την αρχιτεκτονική του, που ενστάλαξε στον λαό του µια βαθιά αίσθηση ταυτότητας.

Η χριστιανική κοινωνία και τα ήθη του Βυζαντίου διαµορφώθηκαν ως αντίδραση στην εντονότατη, συνεχή πίεση στα σύνορά του. Μπροστά σε µια τέτοια πρόκληση, δεν ήταν αρκετή µόνο η στρατιωτική ικανότητα. Έπρεπε να αναπτυχθεί ένας τελείως νέος τρόπος σκέψης για την εξουδετέρωση της απειλής, είτε µε την εγκατάσταση και αφοµοίωση των ξένων λαών είτε µε τη δωροδοκία και τις συγκαλυµµένες ενέργειες είτε -και αυτό είναι το πιο ασυνήθιστο από όλα- µε την απόκτηση τέτοιας αίγλης, που θα προκαλούσε δέος στους εχθρούς και θα τους ενέτασσε στους κόλπους της αυτοκρατορίας ως φίλους και συµµάχους. Αυτές οι πλευρές του βυζαντινού πολιτισµού δεν έχουν εκτιµηθεί όσο θα έπρεπε. [...] Στην πραγµατικότητα, το Βυζάντιο εξελισσόταν διαρκώς και προσαρµοζόταν στις ατελείωτες απειλές που αντιµετώπιζε. [...] Το ζήτηµα δεν είναι γιατί εξαφανίστηκε, αλλά γιατί επέζησε, και µάλιστα σε ορισµένες περιόδους άκµασε και αναπτύχθηκε παρά τα τεράστια εµπόδια.