Το φάντασμα της θεωρίας

Τα τελευταία χρόνια, στα ελληνικά γράμματα, η λέξη "θεωρία" εμφανίζεται με κάποια συχνότητα· άλλοτε για να δηλώσει καινοφανείς τρόπους προσέγγισης και μελέτης του κειμένου και άλλοτε για να χαρακτηρίσει ένα σύνολο συμπεριφορών, απόψεων και ιδεών που θεωρούνται επικίνδυνες και οθνείες για την πνευματική ζωή. Ο Δημήτρης Δημηρούλης είναι από τους πρώτους που μίλησαν για θεωρητικά ζητήματα στην ελληνική κριτική και λογοτεχνία. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 80 επιχειρεί να συζητήσει προβλήματα και να θέσει ερωτήματα προσφεύγοντας στο θεωρητικό λόγο και ασκώντας αυστηρή κριτική, τόσο στον δήθεν άδολο εμπειρισμό της κριτικής όσο και στον φιλολογικό πραγματισμό της λογιοσύνης. [...] Τα κείμενα είναι μεικτά· εντούτοις, σε ορισμένα υπερισχύει ο θεωρητικός προβληματισμός (λογοτεχνικά είδη, κριτική της λογοτεχνίας, ιστορία της λογοτεχνίας), ενώ σε άλλα η εστίαση γίνεται σε συγκεκριμένα ονόματα (Δημαράς, Καβάφης, Ελύτης). Σε όλα όμως αναγνωρίζεται η επίμονη προσήλωση στη θεωρητική διερεύνηση δύο καίριων σημείων του κριτικού λόγου· το ένα αναφέρεται στην "ερμηνεία" και το άλλο στην "ιστορία": πώς και με τί διαβάζουμε τα κείμενα, πού και πώς αγκυροβολεί το νόημα, πώς παρεμβαίνει η διαχρονία στην ερμηνευτική πράξη, ποιές είναι οι συνέπειες της αισθητικής ιδεολογίας. Στο πλαίσιο αυτό αναπτύσσεται και μια σκόπιμη "πολεμική" εναντίον της ελληνικής κριτικής, στο βαθμό που συντηρεί τον λόγο της στα προσχήματα της "ελληνικότητας" και της "επιστημονικότητας".