Ο κόσμος του πνεύματος στην αναγέννηση και την μεταρρύθμιση

Η σημασία της Αναγέννησης δεν συνίσταται τόσο στην επανακάλυψη του ρόλου της ανάγνωσης όσο στην όξυνση της ικανότητας του ανθρώπου να ακούει τις λέξεις και να τις χρησιμοποιεί ως μοντέλα ανάπτυξης σε κάθε τομέα της ζωής του, από τον πόλεμο και την οργάνωση του κράτους έως την δημιουργία έργων τέχνης. Περισσότερο από οποτεδήποτε άλλοτε στην ιστορία του δυτικού ανθρώπου, η Αρχαιότητα αποκτά τώρα θέση ισχύος και ανάγεται σε πολιτιστική δύναμη, τα δε πρόσωπα που κυοφορούν τούτη την επανάσταση μοιάζουν με τους ήρωες του "Γκαργκαντούα και Πανταγκρουέλ" του Ραμπελαί (1552), που από το κατάστρωμα του πλοίου τους άκουγαν ήχους μακρινούς, και παγωμένους στον χρόνο, μιας παμπάλαιας μάχης, ήχους που σιγά - σιγά έλιωναν στα χέρια τους σαν το χιόνι και γίνονταν λέξεις τερπνές και τριφηλές. Ο Β. Χ. Παλιγγίνης, με αυτή την σύντομη μα άκρως κατατοπιστική μελέτη, αφηγείται την ιστορία του μετασχηματισμού της Δύσης. Τον αγώνα δηλαδή του ευρωπαϊκού πνεύματος για χειραφέτηση και αυτονομία. Που τον ονομάζει "το μεγαλύτερο έπος του εκπολιτισμού στην ιστορία". Βασίλης Ζηλάκος