Η συμβολή της ψυχανάλυσης στην ελληνική ψυχιατρική μεταρρύθμιση

Η "διαρκής ψυχιατρική μεταρρύθμιση", πιθανόν, να είναι από τους σημαντικότερους στόχους που οφείλει να θέτει κάθε κοινωνία, αφού κάτι τέτοιο μπορεί να αποτελέσει τον φύλακα άγγελό της σε κάθε ενδεχόμενο κίνδυνο εσωστρέφειας και φοβικής συμπεριφοράς του εαυτού της εξ αιτίας της εγγενούς σαγηνευτικής της προδιάθεσης. Τα κύρια σημάδια μιας τέτοιας αρνητικής εξέλιξης είναι η κοινωνική συμπεριφορά μη-ανοχής του ψυχωσικού ασθενή. (Μαούτσος Β.: Ενότητα "Πρόσωπα και Ψυχαναλυτικοί θεσμοί στην Ελληνική Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση") Έχει μεγάλη σημασία η επεξεργασία των έντονων "αντιμεταβιβαστικών" συναισθημάτων και η αναζήτηση των βαθύτερων αιτίων που οδηγούν κάποιες φορές στην επαγγελματική εξουθένωση (burn out). Οι θεραπευτές μπορεί να αισθάνονται παντοδύναμοι ή αντίθετα αβοήθητοι, ανάξιοι, απελπισμένοι καταλήγοντας να μισούν και να κατηγορούν τους ασθενείς. Αυτά τα συναισθήματα, αν δεν γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας στην εποπτεία, μοιραία θα οδηγήσουν στον εγκλωβισμό, την αδράνεια, την αδυναμία της θεραπευτικής ομάδας να σκεφτεί κλινικά για το έργο της και να πάρει αυθεντική ικανοποίηση απ αυτό. (Παπαβασιλείου Ι.: Ενότητα "Ψυχανάλυση και Ψύχωση : Η θεωρία σε εξέλιξη") Το νοσοκομείο είναι ένα θερμοκήπιο μεταβιβαστικών και αντιμεταβιβαστικών ζητημάτων. Και οι δυο, θεραπευτής και θεραπευόμενος, είναι μέλη της ίδιας ομάδας.Η αντιμεταβίβαση (τα συναισθήματα του θεραπευτή) είναι αναπόσπαστο τμήμα της θεραπείας των σχιζοφρενών. Η κατανόησή της είναι συχνά ο μοναδικός μας οδηγός. Αγνοώντας την ή παραγνωρίζοντάς την μπορεί να γίνει το μεγαλύτερό μας εμπόδιο. (Παναγιωτοπούλου Β., Παναγούτσος Π., Σύρος Ι.: Ενότητα "Ψυχανάλυση και Ψύχωση : Η θεωρία σε εξέλιξη") Η νέα αντίληψη για την ψυχική νόσο θέτει το πάσχον άτομο στο κέντρο του ενδιαφέροντος της κλινικής σκέψης και πρακτικής, καθιστώντας το υποκείμενο της ιστορίας του και των συμπτωμάτων του. Του δίνει δικαιώματα και η κλινική πρακτική αποκτά δεοντολογία. (Βλαχάκη Ε.: Ενότητα "Πρόσωπα και Ψυχαναλυτικοί θεσμοί στην Ελληνική Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση") Όποια και αν είναι η αιτιολογία του παιδικού αυτισμού και της παιδικής ψύχωσης, η θεραπευτική παρέμβαση θα πρέπει να βασίζεται σε ορισμένες αρχές, αλλά και να είναι εξατομικευμένη. Ένας θεσμός με ψυχαναλυτική προσέγγιση για τις πρώιμες διαταραχές της ανάπτυξης έχει σημαντικά πλεονεκτήματα. (Πανοπούλου-Μαράτου Ο.: Ενότητα "Πρόσωπα και Ψυχαναλυτικοί θεσμοί στην Ελληνική Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση") Και μήπως αυτή η διαδρομή δεν επαναλαμβάνεται σε κάθε ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία; Αν όλα πάνε καλά, ο θεραπευόμενος γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του και τις ασυνείδητες συγκρούσεις του, αναγνωρίζει τη δική του συμμετοχή στον ψυχικό πόνο, του ίδιου και των γύρω του, αποδέχεται τα όρια και τις ελλείψεις του και αναλαμβάνει την ευθύνη του ως υποκειμένου. (Χατζησταυράκης Γ.: Ενότητα "Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία στη Δημόσια Περίθαλψη : Ψυχαναλυτική Προσέγγιση της Ελληνικής Μυθολογίας") Κατά τη δεκαετία του 1950, σε ένα από τα μεγαλύτερα άσυλα της χώρας, στο "Δρομοκαΐτειο", στα πλαίσια της επιστημονικής συζήτησης για τη διάγνωση και τον προσδιορισμό θεραπείας των ασθενών, βρήκε θέση η ψυχαναλυτική ορολογία στην προσπάθεια ερμηνείας και κατανόησης, όχι μόνον των συμπτωμάτων αλλά και του ίδιου του ασθενή. Το γεγονός αυτό καίτοι μεμονωμένο, δεν μπορεί παρά να αποτελεί έναν κάποιο δείκτη της εισροής της ψυχαναλυτικής σκέψης και τεχνικής στην τρέχουσα ψυχιατρική πρακτική. (Παναγιωτοπούλου Ν.: Ενότητα "Πρόσωπα και Ψυχαναλυτικοί θεσμοί στην Ελληνική Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση") Η ψυχαναλυτική θεωρία και τεχνική φαίνεται να απαντά ουσιαστικά στις περίπλοκες ανάγκες της Κινητής Ψυχιατρικής Μονάδας, Όχι μόνο γιατί "ιδεολογικά" ταιριάζει με τη φιλοσοφία της Κοινωνικής Ψυχιατρικής, αλλά και γιατί παρέχει ένα σαφές πλαίσιο, μέσα στο οποίο οι θεραπευτές μπορούν να διαχειριστούν κάτι πολύ πιο δύσκολο από την ψυχοπαθολογία: τη συναισθηματική σχέση με τον άρρωστο, την οικογένεια και την κοινότητα, καθώς και τα συναισθήματα που αυτές οι σχέσεις προκαλούν σ αυτούς. (Λαζαρίδου Μ.: Ενότητα "Μοντέλα παροχής ψυχιατρικών υπηρεσιών με ψυχαναλυτικό πρίσμα")