Το σπίτι της Ματριόνα

Στο "Σπίτι της Ματριόνα" ένας καθηγητής μαθηματικών, μετά από δεκαετή εγκλεισμό σε γκουλάγκ, αποσύρεται σε μια επαρχία της Ρωσίας για να αναβαπτιστεί στη γαλήνη και την αγνότητα της ρωσικής φύσης και ψυχής.

Στο διήγημα "Ένα περιστατικό στο σταθμό Κοτσέτοβκα", βρισκόμαστε σ έναν σιδηροδρομικό σταθμό στα μετόπισθεν της μάχης, ενώ μαίνεται ο Β´ Παγκόσμιος Πόλεμος, και στο "Για καλό της υπόθεσης", ο διευθυντής μιας τεχνικής σχολής βλέπει τους κομματικούς γραφειοκράτες να διαλύουν τα όνειρα των σπουδαστών του.

Οι τρεις νουβέλες που περιλαμβάνονται στην έκδοση αυτή δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά στο περιοδικό Νόβι μιρ μεταξύ των ετών 1962-1963, σε μια περίοδο αποσταλινοποίησης της Σοβιετικής Ένωσης. Πρόκειται για τα πρώτα, μετά το "Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς", έργα του Σολζενίτσιν που δημοσιεύτηκαν στη χώρα του.

Στα έργα αυτά ανακαλύπτουμε έναν διαφορετικό Σολζενίτσιν, πιο ανθρώπινο και τρυφερό, που εστιάζει το βλέμμα του σε μικρές ιστορίες της καθημερινότητας, στα καθημερινά διλήμματα των απλών ανθρώπων. Δεν παύουν ωστόσο να συνιστούν μια σκληρή μαρτυρία για τη ζωή σε μια κομμουνιστική χώρα.

Ο αντιφρονών συγγραφέας μιλά και εδώ για τον ολοκληρωτισμό του σοβιετικού καθεστώτος, τη σύγκρουση του ανθρώπου με την αναλγησία και τις αδικίες ενός συστήματος που αντί να διαπαιδαγωγεί την ανθρώπινη φύση -όπως ευαγγελίζεται- το μόνο που κάνει είναι, μέσα από την αδικία και τον παραλογισμό της γραφειοκρατίας, να τη διαφθείρει.

Ταυτόχρονα, ο Σολζενίτσιν, συνεχίζοντας την παράδοση των μεγάλων Ρώσων συγγραφέων, μελετά με οξυδέρκεια την ανθρώπινη ψυχή, την οποία προσεγγίζει με άπειρη τρυφερότητα, ακόμα κι όταν το κάνει μέσα από το πρίσμα της ειρωνείας.