Η τεράστια κοινωνική σημασία των βλακών στο σύγχρονο βίο

Ο κύριος λόγος της αναδημοσίευσης αυτού του δοκιμίου, που γράφτηκε στην αρχική του μορφή στην καθαρεύουσα το 1941, είναι η τεράστια κοινωνική σημασία του για τη σύγχρονη Ελληνική κοινωνία. Εκ πρώτης όψεως ο αναγνώστης προβληματίζεται με τη θεματολογία και το νόημα αυτής της μελέτης και με την κατηγορία των ανθρώπων με την οποία καταπιάνεται. Ο-πωσδήποτε ο συγγραφέας με τον όρο "βλάκες" δεν εννοεί τους διανοητικώς αναπήρους ή καθυστερημένους, οι οποίοι εμπίπτουν άμεσα ή έμμεσα στο χώρο της ιατρικής, της ψυχιατρικής και της νομικής επιστήμης. Για τον Λεμπέση η βλακεία (μωρία), το αντίθετο της ευφυΐας και της σοφίας, είναι θέμα βαθμού και είναι διάχυτο και πολυδιάστατο συστατικό της καθημερινής ζωής. Χαρακτηρίζει ιδιαίτερα ορισμένους τύπους και ομάδες ανθρώπων που μπορεί να ασκούν εξουσία, ή να είναι υποτελείς σε αυτήν, την οποία όμως πάντοτε βλέπουν ως πηγή εξυπηρετήσεως ιδιοτελών συμφερόντων και πελατειακών διασυνδέσεων. Έτσι οι "βλάκες", εν αντιθέσει προς τους ευφυείς, επιδιώκουν, συνήθως με ανέντιμα, αθέμιτα ή και παράνομα μέσα και διάφορες ραδιουργίες, την εξυπηρέτηση ιδιοτελών συμφερόντων εις βάρος του κοινού αγαθού. Το πρόβλημα των "βλακών" είναι ότι δεν διαθέτουν την διανοητική ικανότητα να διακρίνουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των ενεργειών τους στην κοινωνία και, κατά συνέπεια, στον εαυτό τους. [...] Ο κύριος στόχος της μελέτης είναι να αναδείξει ουσιώδεις διαστάσεις και όψεις της παθογένειας της νεοελληνικής κοινωνίας, οι οποίες φαίνεται να είναι διαχρονικές και οπωσδήποτε σύγχρονες. Το δοκίμιο λοιπόν αυτό του Λεμπέση πρέπει να αναγνωσθεί και να κατανοηθεί ως μια βαθιά αλληγορία κοινωνικής κριτικής εναντίον της διαφθοράς και της αναξιοκρατίας. Εβδομήντα χρόνια μετά τη συγγραφή της η σύντομη αυτή αλληγορία θέτει επί τάπητος σύγχρονα προβλήματα και βάζει βαθειά το νυστέρι στις κοντόφθαλμες κομματικο-πελατειακές πολιτικές και πρακτικές της μεταπολιτευτικής περιόδου, αναδεικνύοντας τα αίτια και τις "βλακώδεις" αντιλήψεις και συμπεριφορές που επέφεραν την σημερινή παρακμή της Ελληνικής κοινωνίας. (από τον πρόλογο του Νίκου Κοκοσαλάκη)