Τα Acta της Μονής Βαζελώνος

Η παρούσα έκδοση των «Πεπραγμένων» της Μονής Βαζελώνος* περιέχει 190 αυθεντικά κείμενα του 13ου, 14ου και 15ου αιώνα από τους κώδικες της Ιεράς, Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου Βαζελώνος, παρά την Τραπεζούντα, του αρχαιότερου, ως γνωστόν, μοναστηριού του Πόντου. Στα 1650 χρόνια της λειτουργίας της (από την ίδρυσή της, το 270, έως το κλείσιμο και την εγκατάλειψη της, με την ανταλλαγή των πληθυσμών, το 1922) η Μονή υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα εκκλησιαστικά, εκπαιδευτικά και διοικητικά κέντρα του Μικρασιατικού Ελληνισμού, ιδιαίτερα στα χρόνια της σκλαβιάς. Από την πλούσια βιβλιοθήκη και το αρχείο της Μονής διασώθηκε και ο κώδικας, που μεταφέρθηκε στη Ρωσία από το γνωστό για την προσφορά του στην έρευνα της μεσαιωνικής ελληνικής γραμματείας λόγιο Αθανάσιο Παπαδόπουλο-Κεραμέα (1856-1912). Ο κώδικας αυτός φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αγίας Πετρούπολης. Από τον τελευταίο μοναχό της Μονής, Διονύσιο Αμαραντίδη διασώθηκε εξάλλου η εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, η οποία εναποτέθηκε [αρχικά] στο Μοναστήρι της Αγίας Τριάδος Σερρών και σήμερα φυλάσσεται στην ανιστορηθείσα Ιερά Μονή Βαζελώνος στον Αγιο Δημήτριο Κοζάνης. Στο κείμενο που περιλαμβάνει η έκδοση αποτυπώνεται η ιστορική παρουσία της Μονής για 240 περίπου χρόνια (1245-1482). Με τα κείμενα αυτά ασχολήθηκε ο Αθανάσιος Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, υφηγητής (από το 1892) της Μεσαιωνικής και Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Πετρούπολης και τμηματάρχης (από το 1904) της Αυτοκρατορικής Βιβλιοθήκης της ίδιας πόλης. Μετά τον θάνατό του τα επεξεργάσθηκαν οι Ρώσοι πανεπιστημιακοί καθηγητές Θ. Ουσπένσκι και Β. Μπενέσεβιτς και το 1927 προχώρησαν στην έκδοσή τους με σχόλια στη ρωσική γλώσσα. Το έργο εκδόθηκε σε 650 αντίτυπα. [...] (από τα προλεγόμενα στην ελληνική έκδοση)