Οι διάδοχοι του Μαρξ

Επί τριάντα χρόνια ο Ζακ Ελλύλ παρέδιδε στους φοιτητές του έναν κύκλο μαθημάτων για τους διαδόχους του Μαρξ. Αυτά τα μαθήματα αποτελούν τον παρόντα τόμο. Πραγματεύεται εδώ τις τάσεις και τα ρεύματα που απορρέουν από τις διαφορετικές ερμηνείες που δόθηκαν σε διφορούμενα σημεία του έργου του Μαρξ και οδήγησαν στη δημιουργία ρευμάτων στα πλαίσια της μαρξιστικής σκέψης, που ήταν συνήθως εχθρικά μεταξύ τους: Ζαν Ζωρές, Ζωρζ Σορέλ, Έντουαρντ Μπέρνσταϊν, Καρλ Κάουτσκυ, Ρόζα Λούξεμπουργκ, Βλαντιμίρ Ίλλιτς Λένιν, Γκεόργκι Πλεχάνοφ... Συμπληρώνει το βιβλίο του με την εξέταση των τσεχοσλοβάκων μαρξιστών, στους οποίους βασίστηκε η λεγόμενη "Ανοιξη της Πράγας" το 1968 (Ράντοβαν Ρίχτα, Ότα Σικ). Όπως λέει: "ανέκτησα μια κάποια ελπίδα για την υπόθεση του σοσιαλισμού εν γένει, όταν συνάντησα τη σκέψη των τσεχοσλοβάκων μαρξιστών: επιχειρούσαν να δώσουν μια μαρξιστική απάντηση στα προβλήματα μιας τεχνολογικής/τεχνικής κοινωνίας". "Το επιβλητικό έργο του Ζακ Ελλύλ (1912-1994) καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από δυο στοιχεία: τη συνάντησή του με τη σκέψη του Μαρξ, η οποία θα τον εμπνεύσει και θα τον επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό, παρ ότι την θεωρεί ξεπερασμένη, και τη θρησκευτική του πίστη, που θα τον οδηγήσει να μελετήσει τη Βίβλο και τη χριστιανική θεολογία. Μαρξιστής μέχρι τη δεκαετία του 1930, ο Ελλύλ θα εγκαταλείψει τον μαρξισμό με αφορμή τις δίκες της Μόσχας. Θα παραμείνει, ωστόσο, κριτικός στοχαστής και με το έργο του θα καταγγείλει την κυριαρχία της τεχνικής, που αναγορεύει τα μέσα σε σκοπούς και απειλεί την ανθρώπινη ελευθερία. Στον παρόντα τόμο συγκεντρώνονται τα μαθήματα που παρέδωσε ο Ελλύλ στους φοιτητές του Ιδρύματος Πολιτικών Ερευνών του Μπορντώ για την εξέλιξη της μαρξιστικής σκέψης μετά τον Μαρξ. Ένα κρίσιμο ερώτημα, στο οποίο προσπαθεί να απαντήσει ο γάλλος στοχαστής, είναι τούτο: Πώς εξηγείται το μεγάλο πλήθος και η ποικιλία των μαρξισμών; Πώς εξηγούνται οι σοβαρές αποκλίσεις μεταξύ των ερμηνευτών της σκέψης του Μαρξ; Ο Ελλύλ επισημαίνει τις αντινομίες που εμπεριέχει το έργο του Μαρξ, οι οποίες τροφοδότησαν τις διαφορετικές ερμηνείες." (Θανάσης Γιαλκέτσης, "Ελευθεροτυπία"/"Βιβλιοθήκη", τ. 482, 14-12-2007)