Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, Ο φιλόσοφος της πεφωτισμένης δημοκρατίας

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου είναι η συμπλήρωση φέτος 300 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου φιλοσόφου, και 250 από τη δημοσίευση των δύο σημαντικότερων έργων του, του Κοινωνικού Συμβολαίου και του Αιμίλιου.

Ο βαθύτερος λόγος, όμως, ήταν ο φόρος τιμής που ο συγγραφέας ήθελε να αποδώσει στον φιλόσοφο με τις δύο ψυχές, στον στοχαστή που ήθελε με τη γραφή (του) να απελευθερώσει τον κόσμο, πιστεύοντας συνάμα πως η γραφή αλλοτριώνει την ανθρώπινη φύση. Αυτό το δοκίμιο επιχειρεί να συνομιλήσει απευθείας με το έργο του Ρουσσώ και όχι με ό,τι έχει γραφτεί από άλλους για εκείνον. Απορρίπτεται εδώ μια ανάγνωση που συγκαταλέγει τον Ρουσσώ στους εχθρούς της δημοκρατίας, και μια άλλη που τον θέλει διαπρύσιο κήρυκα της άμεσης δημοκρατίας.

Ο Ρουσσώ αναδεικνύεται ως θιασώτης της πεφωτισμένης δημοκρατίας, σε αντίθεση με άλλους εκπροσώπους του Διαφωτισμού, που υποστήριζαν την πεφωτισμένη μοναρχία. Στη δημοκρατία, όμως, του Ρουσσώ ο λαός νομοθετεί ψηφίζοντας ό,τι του ετοιμάζουν οι φωτισμένοι ηγέτες του, γιατί μόνο εκείνοι μπορούν να κατανοήσουν τη γενική βούληση. Αλλά ο Ρουσσώ είναι και ένας διχασμένος φιλόσοφος, μεταξύ της αγάπης του για τον άνθρωπο της φύσης και της ανάγκης να στηρίξει τον καταπιεσμένο άνθρωπο της κοινωνίας.