Η ιστορία ενός στρατιώτη (1918-1922)

Αναρίθμητα είναι τα προσωπικά ημερολόγια και οι αναμνήσεις πρωταγωνιστών και αφανών πολεμιστών της περιόδου 1918-1922, τότε που η χώρα μας τάσσεται στο πλευρό των Συμμάχων (Αντάντ), παίζει κορυφαίο ρόλο στο Μακεδονικό μέτωπο εναντίον των Βουλγάρων και των Γερμανών (1918), εκστρατεύει στην Ουκρανία (1919), υποστηρίζοντας γαλλικές δυνάμεις προς ανάσχεση του Μπολσεβικισμού, εγκαθίσταται στη Μικρά Ασία (1919-1920), από όπου εξορμά υπέρ "της Ελλάδας των πέντε θαλασσών και των δύο ηπείρων" (1920-1921), με κατάληξη την καταστροφή της Σμύρνης (1922).
Δεν έχουμε άμεσες μαρτυρίες για το σύνολο εκείνων των αγώνων. Λείπουν οι περιγραφές όλης εκείνης της περιόδου από τον ίδιο στρατευμένο. Λείπουν οι λεπτομέρειες της καθημερινότητας των στρατοπέδων, των κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων, οι οποίες πάντως καθόρισαν εκείνο το παρόν, αλλά και το μέλλον του τόπου. Μοναδική εξαίρεση -ως σήμερα- το Ημερολόγιο του Χρήστου Καραγιάννη.
Ελάχιστες οι πληροφορίες για αυτόν τον αυτοδίδακτο γραμματιζούμενο. Γνωστό το έτος της γέννησής του, άγνωστος ο βίος του μετά την αποστράτευσή του το 1922, άγνωστος ο τόπος και ο χρόνος της συγγραφής του Ημερολογίου του, το οποίο κυκλοφόρησε πολυγραφημένο (και κατ ουσία δυσανάγνωστο) μετά το 1970. Αξιο θαυμασμού το ανεπιτήδευτο της γραφής, ενόχληση η περιττολογία για δευτερεύοντα και ασήμαντα περιστατικά, που διασπούν την ενότητα του κειμένου.
Η επιλογή του Φίλιππου Δρακονταειδή ήταν να εξασφαλίσει τη ροή της αφήγησης, να διευκρινήσει σε υποσημειώσεις ουσιώδεις λεπτομέρειες της εποχής, να επιβεβαιώσει τα γεγονότα χάρη στον Γιάννη Σκαρίμπα, που έλαβε μέρος στο Μακεδονικό μέτωπο (1918), να τα συνδυάσει με ξένες πηγές, όπως αυτή του Γάλλου Συνταγματάρχη Μπυζάκ, να τα οριοθετήσει μέσα από δημοσιεύσεις της Διοίκησης Ιστορίας Στρατού του Ελληνικού Γενικού Επιτελείου.
Η έκδοση του Ημερολογίου του Χρήστου Καραγιάννη αποτελεί εκδοτικό γεγονός και είναι δυνατό να αποτελέσει αφορμή για επανεκτίμηση εκείνων των γεγονότων, που διαμόρφωσαν τις επιλογές της Ελλάδας ως τις μέρες μας. Ο Χρήστος Καραγιάννης, του Ιωάννη και της Παγώνας, γεννήθηκε το 1895. Κράτησε ημερολόγιο του στρατιωτικού του βίου, όπου βρίσκονται διάσπαρτες πληροφορίες για την οικογένειά του. Φαίνεται ότι μετά την αποστράτευσή του το 1923 εργάστηκε σε οικοδομές.
Η αξία του ημερολογίου του είναι μοναδική. Δεν έχουμε στη διάθεσή μας άλλο κείμενο που να περιγράφει το τέλος του Α Παγκοσμίου Πολέμου (1918), την ελληνική εκστρατεία στην Ουκρανία κατά των Μπολσεβίκων (1919), την άφιξη ελληνικών στρατευμάτων στη Σμύρνη (1920), την πορεία προς τα βάθη της Μικρασίας ως την καταστροφή της Σμύρνης (1921-1922).