Μίκης Θεοδωράκης: Μύθος και πολιτική στη σύγχρονη ελληνική μουσική

Ο αποστασιοποιημένος παρατηρητής προσεγγίζει πιο ψύχραιμα ένα θέμα, μια και η λογική υπερέχει του συναισθήματος. Όταν δε το θέμα αυτό εμπίπτει στο γνωστικό του πεδίο, τότε η προσέγγιση απολαμβάνει τη δυναμική, την αξία και την αρωγή της επιστημοσύνης. Με εφόδιο τις δυο αυτές συνιστώσες, αποστασιοποίηση και επιστημοσύνη, αποπειράθηκε η Gail Holst να αποτιμήσει, προς τα τέλη της δεκαετίας 1970-1980, τη ζωή και το έργο του Μίκη Θεοδωράκη. Από τις επισταμένες έρευνες και καταγραφές της προέκυψε αγγλόφωνη έκδοση με τίτλο Theodorakis, Myths & Politics in Modern Greek Music, η οποία σύντομα, το 1980, κυκλοφόρησε, μεταφρασμένη στα ελληνικά, με τίτλο Μίκης Θεοδωράκης: Μύθος και πολιτική στη σύγχρονη ελληνική μουσική. Στη δυσεύρετη σήμερα μονογραφία της η συγγραφέας εστιάζει στον Μίκη Θεοδωράκη και ως ενεργό πολίτη και ως μουσικό δημιουργό. Ως μουσικό δημιουργό, κυρίως, μια και ως τέτοιον τον γνώρισε το 1972 στην πατρίδα της, την Αυστραλία, η Holst, όντας μουσικός και μουσικολόγος η ίδια. Ο απέραντος, πολύτροπα ομολογημένος, θαυμασμός της προς το ζωντανό και αδιαπραγμάτευτο μνημείο του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, που ονομάζεται Μίκης Θεοδωράκης, δεν την εμπόδισε να στοιχειοθετήσει ένα ρεαλιστικό μουσικό και πολιτικό πορτρέτο, το οποίο, εκτός από τις εμπεριστατωμένες παρατηρήσεις και αναφορές έχει ένα ακόμη μεγάλο χάρισμα: αποφεύγει την αγιοποίηση. Όχι μόνο την αποφεύγει, αλλά συχνά καταγράφει τις αντιρρήσεις και τις διχογνωμίες της. Έχοντας αποκτήσει μιαν ιδιαίτερη σχέση μαζί του - εκτός των άλλων συνεργάστηκε, ως μουσικός, με την ορχήστρα του σε περιοδεία στην Πελοπόννησο και την Κεντρική Ελλάδα, το 1975 - αποδεικνύεται στο μελέτημά της αυτό απόμακρος ουδέτερος παρατηρητής, ανεπηρέαστος από την προσωπική επικοινωνία και την αλληλοεκτίμηση. Ένα ιστορικό ζωής και τέχνης, είναι εν κατακλείδι, το πόνημα της Χολστ για τον Θεοδωράκη, το οποίο είναι συνταγμένο με απροκάλυπτη εκτίμηση, αλλά και βαθιά, πολυεπίπεδη γνώση, η οποία προσφέρει το δικαίωμα σε δόκιμες προεκτάσεις-αναφορές. Η έλλειψη της καθόλα σημαντικής αυτής έκδοσης, γέννησε την ανάγκη της επανέκδοσης. Και ιδού πραγματοποιήθηκε αυτή χάρη στην ανιδιοτελή αφοσίωση στην Ελληνική Μουσική του Θανάση Συλιβού, που φρόντισε όχι απλώς για την επανέκδοσή του, αλλά για μια νέα έκδοση, αφού είναι συμπληρωμένη με φωτογραφική τεκμηρίωση, ένα νέο επίλογο και ένα νέο σημαντικό κεφάλαιο, που αναφέρεται στην τριλογία των λυρικών έργων του Μίκη Θεοδωράκη (Μήδεια-Ηλέκτρα-Αντιγόνη), συσχετίζοντάς τα με τις σύγχρονες ελληνικές τραγωδίες - παρόμοιο θέμα ανέπτυξε, με διαφορετικό, όμως, τρόπο η συγγραφέας στην ομιλία της στο Διεθνές Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στα Χανιά τον Ιούλιο του 2005, για να γιορταστούν τα ογδοντάχρονα του Μίκη. Το βιβλίο εμπλουτίζει τις γνώσεις όχι μόνο για τον Μίκη, αλλά και για ολόκληρο τον Ελληνισμό, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Γιατί ο Μίκης αν και από χρόνια οικουμενικός, είναι πρωτίστως Έλληνας. Και ως αναπόσπαστο κομμάτι της Ελλάδας τον πραγματεύεται η Holst. Γιώργος Β. Μονεμβασίτης Κριτικός και Ιστορικός Μουσικής