Μπορούν οι υποτελείς να ομιλούν;

Η Ινδή καθηγήτρια Gayatri Chajravorty Spivak έσπασε μια παράδοση 270 ετών, όταν εξελέγη πρώτη έγχρωμη γυναίκα καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Columbia στο τμήμα Παράλληλων Λογοτεχνιών. Σήμερα -διεθνώς αποδεκτή ως κορυφαία πολιτική φιλόσοφος- μοιράζει τον χρόνο της μεταξύ διδασκαλίας, διαλέξεων και της δουλειάς της ως ακτιβίστριας στην πατρίδα της, τη Δυτική Καλκούτα, όπου έχει οργανώσει αυτοδιοικούμενες ομάδες εκπαίδευσης και παραγωγής ανάμεσα στα πιο υποβαθμισμένα τμήματα του πληθυσμού, και μάλιστα των γυναικών.

Με το δοκίμιο "Can the subaltern speak?" έγινε παγκόσμια γνωστή, στρέφοντας το ενδιαφέρον στους πραγματικούς υποτελείς - "subaltern", που δεν είναι πια μόνο οι αμόρφωτες γυναίκες του Τρίτου κόσμου, όπως στο παράδειγμα του ανά χείρας βιβλίου, αλλά και ο καθένας που η εξουσία του στερεί σιωπηρά το δικαίωμα να εκφράζεται και να εκπροσωπείται πολιτικά.

Περνώντας από κριτική Φουκώ και Ντελέζ, γιατί κατά τη γνώμη της συνέβαλαν να παγιωθεί ένα επικρατούν δυτικο-ευρωπαϊκό υποκείμενο που ταυτοποιεί, αφομοιώνει και εμποδίζει το υποκείμενο του Τρίτου κόσμου να εμφανιστεί ως ριζικός Άλλος, υπαρκτός και ισότιμος στον Λόγο, αναζητεί επιχειρήματα στους Φρόυντ, Μαρξ και Γκράμσι, για να στραφεί τελικά στην αποδομητική μέθοδο του Ντεριντά, του οποίου το βιβλίο "Περί γραμματολογίας" μετέφρασε κατά τρόπο μνημειώδη, όταν εκείνος ήταν ακόμη πρακτικά άγνωστος.

Η καύση της χήρας στη συζυγική πυρά -το περίφημο Ινδικό sati- της δίνει την ευκαιρία να φωτίσει συγκλονιστικά το επιχείρημά της, όχι απλά φεμινιστικό, αλλά πανανθρώπινα ως διάβημα κατά της εξαίρεσης, των διακρίσεων και της καταπίεσης όσων είναι ή γίνονται ολοένα και περισσότερο "υποτελείς".