Έπος και μυθιστόρημα

"Ήρωές" του είναι τελικά τα ίδια τα λογοτεχνικά είδη και μάλιστα το κατ εξοχήν είδος των Νεότερων Χρόνων, το μυθιστόρημα, αυτή η αναζήτηση ενός ανθρώπινου νοήματος μέσα στον διάλογο και στην πολυφωνία· να πορεύεται πάντα δίχως τέλος. εφ όσον "το μυθιστόρημα δεν έχει ολοκληρώσει την εξέλιξη του" -αντίθετα, δεν παύει ακόμα και σήμερα να αλλάζει, να εξελίσσεται, να τροποποιεί τους ίδιους του τους κανόνες ή μάλλον να τους υπερβαίνει συνεχώς, αφού, μας λέει τελικά ο Μπαχτίν, "δεν έχει τον παραμικρό κανόνα", αν όχι να στρέφει τη ράχη στο "απόλυτο παρελθόν" του έπους και να ναι πάντα ανοιχτό στο παρόν και στο μέλλον αφού -όπως το γράφει όμορφα στο βιβλίο του ο Ντοστογιέφσκι- "η τελευταία λέξη για τον κόσμο δεν έχει ακόμα ειπωθεί ούτε πρόκειται να ειπωθεί". Ναι. εκείνο που σε τελευταία ανάλυση ενδιαφέρει τον Μπαχτίν, είτε μελετάει τη γλώσσα είτε το μυθιστόρημα, είναι ο ίδιος ο άνθρωπος ως γίγνεσθαι μέσα στον "μεγάλο χρόνο" της Ιστορίας. Όχι ο άνθρωπος- άτομο, αλλά ο άνθρωπος-πρόσωπο, δηλαδή η σχέση με τον άλλο (σχέση η οποία δεν αναδεικνύεται πουθενά αλλού τόσο ξεκάθαρα όσο στο μυθιστόρημα). (από τον πρόλογο του Γιάννη Κιουρτσάκη)