Οι Έλληνες, οι ιστορικοί, η δημοκρατία

Η ιστορία «δεν υπάρχει από μόνη της».
Ο Pierre Vidal-Naquet έδειξε, μέσα από πλήθος έργων, ότι μια ιστορική αφήγηση δεν είναι ποτέ μονοφωνική, αλλά μιλά με πολλές φωνές. Επιπλέον, η ανάγνωση κάθε αφήγησης εξελίχθηκε με το πέρασμα των αιώνων, σύμφωνα με τις ιδεολογικές και πολιτικές ανησυχίες κάθε εποχής. Ο ιστορικός της αρχαίας Ελλάδας γίνεται λοιπόν κάποιες φορές και ιστορικός του Μεσαίωνα ή του 18ου αιώνα ή της σύγχρονης εποχής...

Αυτές τις πολλαπλές αναγνώσεις ο Pierre Vidal-Naquet ονομάζει «μεγάλη απόκλιση».
Το παρόν έργο ενώνει δύο ενότητες κειμένων γραμμένων μ αυτήν την οπτική στη διάρκεια των τελευταίων είκοσι ετών.

Η πρώτη ενότητα μελετά τρεις από τους βασικούς αρχαίους Έλληνες ιστορικούς (Ηρόδοτο, Θουκυδίδη και Διόδωρο) μέσα από τις αναγνώσεις που έγιναν στη σύγχρονη εποχή. Ο συγγραφέας φωτίζει, μεταξύ άλλων, το ρόλο των δύο θεμελιωδών επεισοδίων της ευρωπαϊκής ιστορίας: τον πλατωνικό μύθο της Ατλαντίδας και την πραγματική εποποιία του Αλεξάνδρου, προτύπου της απόλυτης μοναρχίας.

Τα κείμενα της δεύτερης ενότητας αφορούν την εκ νέου ιδιοποίηση της αθηναϊκής δημοκρατίας από τους Ευρωπαίους στη στροφή του 18ου προς το 19ο αιώνα, μεταξύ της εποχής του Διαφωτισμού και της εποχής του Ρομαντισμού. Η αρχαία ελληνική πόλη έγινε τότε ένας πολιτικός ορίζοντας για τους Γάλλους επαναστάτες, καθώς και για τους αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης, όπως το στρατηγό Μακρυγιάννη.