Είκοσι ένα χαϊκού

Τα χαϊκού του Φερνάντο Πεσσόα, χαρακτηριστικά του πνεύματος αυτού του τόσο ιαπωνικού και τόσο οικουμενικού, συνάμα, ποιητικού είδους, αποκαλύπτουν μια «άλλη πτυχή» της πολύπλευρης λογοτεχνικής δραστηριότητας του μεγάλου Πορτογάλου… Μια πτυχή διόλου απροσδόκητη, πάντως, για τον ποιητή που, μέσω των περίφημων ετερωνύμων του, διακήρυσσε ότι κάθε σκέψη του ήταν «μια αίσθηση», καθώς σκεφτόταν «με τα μάτια και τ’ αυτιά», ή δήλωνε με αφοπλιστική απλότητα ότι «δεν υπάρχει», ακριβώς όπως ο ποιητής που συνθέτει χαϊκού δεν υφίσταται στα ποιήματά του.

Αν «η λογοτεχνία είναι ο πιο ευχάριστος τρόπος να αγνοούμε τη ζωή», όπως έγραψε στο διάσημο Βιβλίο της ανησυχίας, ο Πεσσόα βρήκε στο χαϊκού –το λιγότερο «λογοτεχνικό» ποιητικό είδος– ένα μέσο να αιχμαλωτίσει και να διατηρήσει ατόφια, με τη μέγιστη διαύγεια, θραύσματα της ζωής, «μικρές» στιγμές, που δεν είναι τίποτε άλλο από αναπάντεχα ανοίγματα στην αιωνιότητα.

_