Η στρατηγική του Ελσίνκι

Στόχος του ανά χείρας συλλογικού τόμου είναι να τοποθετήσει το Συμβούλιο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Δεκέμβριο του 1999 στο Ελσίνκι στη θέση που υποδεικνύουν δύο ιδιαίτερης αξίας επιτεύγματα: η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. και η δρομολόγηση της επίλυσης της μακρόχρονης ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης εντός συγκεκριμένου χρονικού ορίζοντα και σύμφωνα με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Οι προσωπικές καταθέσεις-μαρτυρίες των σημαντικότερων εν ζωή πρωταγωνιστών που εμπνεύστηκαν, εκπόνησαν και υλοποίησαν την πλέον επιτυχημένη στρατηγική της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας έχει ιδιαίτερη αξία για τον ιστορικό του μέλλοντος που θα επιχειρήσει να κατανοήσει, και κυρίως να εξηγήσει, μια από τις ελάχιστες φωτεινές στιγμές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής της μεταπολίτευσης. Η έκδοση του παρόντος συλλογικού τόμου για τη στρατηγική του Ελσίνκι συμπίπτει με την επέτειο των σαράντα χρόνων από την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα· την αδιαμφισβήτητη πρώτη φωτεινή στιγμή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Ήταν πράγματι η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το πραγματικό ενδιαφέρον της Τουρκίας να καταστεί υποψήφια προς ένταξη που οδήγησε, στα τέλη της πρώτης μεταψυχροπολεμικής δεκαετίας, στην υιοθέτηση της στρατηγικής του Ελσίνκι με καταλυτικό ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σήμερα, εικοσιένα χρόνια μετά το Ελσίνκι, ο «ευρωπαϊκός παράγοντας», αν και σοβαρά αποδυναμωμένος, εξακολουθεί να αποτελεί χρήσιμο εργαλείο διαχείρισης μιας ολοένα και «δυσκολότερης» Τουρκίας. Βασική προϋπόθεση για τη βέλτιστη δυνατή αξιοποίησή του δεν είναι βεβαίως η επαναφορά της «αυτιστικής» πολιτικής αδράνειας και ακινησίας του παρελθόντος, αλλά η ανάληψη πολιτικών πρωτοβουλιών που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής αντιμετώπισης της Τουρκίας. Στην επέτειο των 200 χρόνων από την ελληνική επανάσταση, το παράδειγμα της στρατηγικής του Ελσίνκι υπενθυμίζει ότι η Ελλάδα μπορεί, λειτουργώντας ως σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, να υποτάσσει τα φοβικά της σύνδρομα και με όραμα, σχέδιο και αυτοπεποίθηση να επιτυγχάνει σημαντικές νίκες στη διεθνή σκηνή.