Νικήρατος

Το τρίπρακτο δράμα «Νικήρατος» αναφέρεται σε ένα από τα πιο δραματικά επεισόδια της Επανάστασης του 1821, στην Έξοδο και το Ολοκαύτωμα του Μεσολογγίου. Κατέχει πολλές πρωτιές: είναι το πρώτο θεατρικό έργο που εκδόθηκε στη νεότερη Ελλάδα, και το πρώτο θεατρικό έργο που αναφέρεται στον Αγώνα των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία. Είναι, επίσης, το πρώτο που ανέβηκε σε σκηνή από την Επανάσταση και μετά, και το πρώτο θεατρικό έργο Ελληνίδας, από την αρχαία ακόμη εποχή, που παρουσιάστηκε στο κοινό. Η συγγραφέας του, αδελφή του λόγιου και αγωνιστή Θεόφιλου Καΐρη, θεωρείται η πρώτη Ελληνίδα διανοούμενη του νεότερου κράτους. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα πολύ σημαντικό έργο. Γράφτηκε το 1826, και ήταν ήδη ολοκληρωμένο και κυκλοφόρησε τον Ιούλιο, μόλις τρεις μήνες μετά την Έξοδο. Αυτή η άμεση χρονική σύνδεση με το ιστορικό γεγονός το καθιστά συγκλονιστικά δραματικό, ενώ συγχρόνως αποτελεί γνήσια και πολύτιμη πηγή ιστορικών πληροφοριών και της επικρατούσης τότε ατμόσφαιρας: το πάθος για την ελευθερία, το μίσος για τους Τούρκους, ο ηρωισμός, η αυτοθυσία των γυναικών (ομάδα των οποίων μαζί με τα παιδιά τους εμφανίζεται στο έργο ως αρχαίος χορός), η στάση των Ευρωπαίων, οι προτάσεις του Γάλλου απεσταλμένου του Ιμπραήμ για συνθηκολόγηση - «αισχρά συνθήκη», αλλά και οι ανδρείοι φιλέλληνες· τα τραγικά διλήμματα, η ελπίδα ότι οι πολιορκημένοι θα ξεφύγουν από την πείνα που τους μαστίζει, γιατί ελληνικά πλοία έσπασαν τον κλοιό, η ματαίωση, η έξοδος ως η μοναδική διέξοδος, η επίκριση αυτών που διστάζουν να προσφέρουν τη ζωή τους για την πατρίδα («εθνοκατάρατοι» «Τούρκοι»), η προδοσία, η μανιασμένη μάχη από τους ημιθανείς στρατιώτες που αντιστέκονται, και λίγο πριν το τέλος και την κορύφωση του δράματος μια συγκλονιστική προφητεία.