Η πολιορκημένη υποκειμενικότητα

Οι αποκαλούμενες φαινομενολογικέςυπαρξιακές φιλοσοφίες, τις οποίες ακολουθούμε εδώ στους πολύ διαφορετικούς δρόμους όπου βάδισαν, υπήρξαν προϊόν μιας ερωτηματικής ανθρωπολογίας και μιας αγωνίας όλο και πιο διάχυτης στον εικοστό αιώνα – τη στιγμή που ο άνθρωπος, καταβαραθρωμένος απότομα μετά τη θριαμβική αποθέωσή του στους αιώνες τού Διαφωτισμού, βρέθηκε να αντιμετωπίζει σαν ανεπίλυτο αίνιγμα τον εαυτό του. Το ειδοποιό στοιχείο όλων των φιλοσοφιών που εξετάζονται –στους δρόμους που άνοιξαν ο Χούσερλ και ο Χάιντεγκερ, και με μια καταγωγή, αναδρομικά διαπιστωμένη, από τον πυρετώδη στοχασμό τού Κίρκεγκωρ ή και του Νίτσε– είναι η στροφή τού φακού στον αόρατο «διά γυμνού οφθαλμού» μικρόκοσμο του βιώματος, τόπο μια ευπαθούς εσωτερικότητας που κινδυνεύει να καταπατηθεί από την ερπύστρια της «προόδου». Ωστόσο, το βαθύτερο ενοποιητικό νήμα πίσω από τις τεράστιες κατά τ’ άλλα διαφορές αυτών των φιλοσοφιών φαίνεται ίσως ακόμη καθαρότερα αν το προσδιορίσουμε αρνητικά, εντοπίζοντας εκείνο στο οποίο από κοινού αντιπαρατέθηκαν. Αυτός ο κοινός πολεμικός στόχος είναι (διατυπωμένος στη μαρξιστική γλώσσα που χρησιμοποιούσε ο Λούκατς) το φαινόμενο της πραγμοποίησης: έχουμε λοιπόν μια εξέγερση κατά του «αντικειμενισμού», κραυγή διαμαρτυρίας μιας υποκειμενικότητας πολιορκημένης από τον χαλύβδινο μηχανισμό τής αναπαραγωγής τού εμπορεύματος, από τους γραφειοκρατικούς πολιτικούς σχηματισμούς στην εποχή τής μονοπωλιακής συγκέντρωσης του κεφαλαίου και από το πνεύμα μιας ραγδαία αναπτυσσόμενης, επιθετικής τεχνοεπιστήμης – μιας υποκειμενικότητας δηλαδή που κινδυνεύει η ίδια να απολιθωθεί σε αντικείμενο, πράγμα ανάμεσα σε πράγματα, και σε αυτό ακριβώς αντιστέκεται.