Τυπογραφία και τυπογράφοι στην Ερμούπολη της Σύρου. 19ος – 20ος αιώνας

Είναι γνωστός ο σημαντικός ρόλος που παίζει για πολλές δεκαετίες του 19ου αιώνα η Ερμούπολη της Σύρου στις οικονομικές δραστηριότητες όχι μόνο στο ελληνικό κράτος αλλά στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Ο ηγετικός αυτός ρόλος αποτυπώνεται, σε μεγάλο βαθμό, και στο παραγόμενο έντυπο στην πόλη αυτή. Χάρις στον ηλεκτρονικό κατάλογο της Ελληνικής Βιβλιογραφίας του 19ου αιώνα που το Βιβλιολογικό Εργαστήρι «Φίλιππος Ηλιού» έχει αναρτήσει στο διαδίκτυο, μπορούμε να μετρήσουμε ακριβέστερα αυτή τη βιβλιοπαραγωγή, που ξεπερνά τους 1500 τίτλους, να διορθώσουμε ή να διευρύνουμε παλαιότερες εκτιμήσεις για την ερμουπολίτικη τυπογραφία και τους συντελεστές της, τους τυπογράφους. Οι τυπογράφοι της Ερμούπολης δεν κάλυψαν μόνο τις ανάγκες, που ήταν μεγάλες, της κοινωνίας στην οποία είχαν ενταχθεί, αλλά συμμετείχαν, τουλάχιστον ως ένα βαθμό, στο κύκλωμα παραγωγής εντύπου που απευθυνόταν σε όλους τους κατοίκους του ελληνικού κράτους και τους ελληνόφωνους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εξέδωσαν, για παράδειγμα, σχολικά εγχειρίδια και άλλα γενικού ενδιαφέροντος έντυπα που σίγουρα υπερακόντιζαν τις τοπικές απαιτήσεις. Επίσης οι ανάγκες πληροφόρησης για την πολιτική επικαιρότητα και οι πολιτικές αντιπαλότητες σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο προκάλεσαν κι εδώ την έκδοση πολιτικών φυλλαδίων και πολλών εφημερίδων (οι σχετικοί τίτλοι για αυτές πλησιάζουν τους 170 ως το 1900). Η κρίση, ωστόσο, που πλήττει την Ερμούπολη τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και η σταδιακή παρακμή της επηρέασαν τις τυπογραφικές εργασίες: πολλά μικρά τυπογραφεία αναγκάστηκαν να κλείσουν. στον μεγάλο ανταγωνισμό της ραγδαία αναπτυσσόμενης πρωτεύουσας άντεξαν 3-4 τυπογραφεία που με τον εκσυγχρονισμό τους και την ευρύτερη φήμη τους μπόρεσαν να επιζήσουν ως τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.