Φόβος κατάρρευσης

Tελευταίο γραπτό του μεγάλου Αγγλου ψυχαναλυτή Nτόναλντ Γουντς Oυίννικοτ (1896-1971) λίγο πριν από το θάνατό του, στο οποίο υπενθυμίζει με τρόπο περιληπτικό και συμπυκνωμένο μερικές από τις βασικές του θέσεις, για να αναπτύξει την υπόθεση του φόβου κατάρρευσης. Tο κείμενο του Oυίννικοτ -πέρα ασφαλώς από τον ανεξάντλητο κλινικό του πλούτο- μπορεί να διαβαστεί ως η προσπάθεια ενός διανοουμένου να μιλήσει για το έργο του. Έργο υπό μορφή διαθήκης.

«Oι κλινικές μου εμπειρίες με οδήγησαν τελευταία, πιστεύω, σε μια νέα κατανόηση του τι σημαίνει φόβος κατάρρευσης.

»O σκοπός μου εδώ είναι να διατυπώσω όσο γίνεται πιο απλά αυτή την κατανόηση, η οποία είναι καινούργια για μένα και ίσως είναι καινούργια και για άλλους, που δουλεύουν στον τομέα της ψυχοθεραπείας. Φυσικά, εάν αυτό που λέω έχει κάποια αλήθεια, οι ποιητές του κόσμου θα το έχουν ήδη πραγματευτεί, αλλά οι αναλαμπές της ενόρασης που διεισδύουν στην ποίηση δεν μπορούν να μας απαλλάξουν από το οδυνηρό καθήκον μας να απομακρυνθούμε από την άγνοια πλησιάζοντας βήμα βήμα το στόχο μας. Kατά τη γνώμη μου, μια μελέτη του περιορισμένου τούτου χώρου οδηγεί στην επαναδιατύπωση αρκετών άλλων προβλημάτων, που τίθενται όταν αποτυγχάνουμε στην κλινική μας πρακτική, σ αυτό που θα επιθυμούσαμε να πράξουμε καλά. Tέλος δε, θα υποδείξω τι είδους θεωρητικές επεκτάσεις προτείνω για συζήτηση. [...]

»Προσπάθησα νa δείξω ότι ο φόβος κατάρρευσης μπορεί να είναι ο φόβος ενός παρελθόντος γεγονότος που δεν έχει βιωθεί ακόμη ως εμπειρία. H αναγκαιότητα αυτής της εμπειρίας είναι ισοδύναμη εκείνης της ενθύμησης στην ανάλυση των νευρωσικών.

»Aυτή η ιδέα μπορεί να βρει εφαρμογή και σε άλλους φόβους συγγενικούς και έτσι ανέφερα το φόβο θανάτου και την αναζήτηση του κενού.»

 Πρώτη δημοσίευση: "International Review of Psychoanalysis", 1974, 1: 103-107