Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία στις αρχές του 21ου αιώνα

Στοκχόλμη, Μόσχα, Ρίο, Κιότο, Γιοχάνεσμπουργκ, Κοπεγχάγη, Ντόχα, για να αναφερθούμε ενδεικτικά σε κάποιες από τις σημαντικότερες συναντήσεις των τελευταίων δεκαετιών με αντικείμενο το περιβάλλον και τον άνθρωπο? οι οικουμενικοί περιβαλλοντικοί θεσμοί, όπως το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον, η Επιτροπή για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, το Παγκόσμιο Περιβαλλοντικό Ταμείο, το Διεθνές Δικαστήριο, επίσης αρκετοί… Όταν όμως καλούμαστε να κάνουμε τον απαραίτητο απολογισμό, αυτός αποδεικνύεται δύσκολος, καθώς τα θετικά αποτελέσματα εμφανίζονται λιγοστά σε σχέση με τις προσδοκίες που έχουν καλλιεργηθεί. Η ανάγκη για στροφή σε ένα «νέο» μοντέλο ανάπτυξης, αυτό της «βιώσιμης», έχει γίνει πλέον επιτακτική, καθώς η συνταγή του προτεραίου τύπου, εκείνου δηλαδή της αέναης, χωρίς ηθικούς φραγμούς και όρια ανάπτυξης, εξακολουθεί να οδηγεί τη σύγχρονη κοινωνία στην ατραπό της αύξησης των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων και ταυτοχρόνως της περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Έχοντας αποκομίσει πολύτιμες εμπειρίες και γνώσεις κατά τα τελευταία χρόνια, η βιώσιμη ανάπτυξη στην αυγή του 21ου αιώνα πρέπει άμεσα να επαναπροσδιορισθεί, καθώς έχει ήδη δοκιμασθεί ανεπιτυχώς σε πολλά πεδία, όχι όμως και στο χώρο της εκπαίδευσης, τουλάχιστον όχι στο βάθος που θα έπρεπε. Αυτό που μας απομένει να δοκιμάσουμε, είναι αυτό ακριβώς από το οποίο θα έπρεπε να ξεκινήσουμε ευθύς εξαρχής, να περάσουμε δηλαδή σε μια νέα, μεταμοντέρνα άποψη της εκπαίδευσης, εμποτισμένη πρωτίστως με τα ουσιώδη στοιχεία της ίδιας της αειφορίας, όπως είναι οι συμμετοχικές, συνεργατικές και δημοκρατικές διαδικασίες, η συστημική και κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα... Ο ανά χείρας τόμος φιλοξενεί κείμενα που αναδεικνύουν μία σειρά σύγχρονων περιβαλλοντικών ζητημάτων, ιδωμένων από διαφορετικές επιστημονικές αφετηρίες απαραίτητες για μια σύγχρονη διεπιστημονική και κριτική θέαση του κόσμου, και φιλοδοξεί να αποτελέσει χρηστικό εργαλείο όχι μόνο για ερευνητές και φοιτητές, αλλά και για κάθε έναν πολίτη χωριστά, που θεωρεί ότι η δική του παρέμβαση μπορεί να κάνει τη διαφορά. Κείμενα: Μελισσάρης Γ. Αθανάσιος, κ.ά