Το κοράκι

Μετά από χρόνια και πολλές μεταφραστικές απόπειρες του σπουδαίου αυτού ποιήματος προκύπτει ίσως η ανάγκη για μια νέα μεταφραστική πρόταση στα ελληνικά, λαμβάνοντας υπόψη τους σπουδαίους ποιητές και μεταφραστές που προηγήθηκαν. Η μεταφραστική αυτή δουλειά προτείνει και αποπειράται να αποκαταστήσει, να αποδώσει –για πρώτη φορά στα ελληνικά– ολόκληρο το ποίημα όσο γίνεται πιο πιστά στο πρωτότυπο, βασισμένο στο τροχαϊκό οκτάμετρο. Οι τρεις πρώτοι στίχοι της κάθε στροφής διατηρούν έναν εσωτερικό ρυθμό – σε πολλά σημεία και τη ρίμα μέσα στον ίδιο τον στίχο. Οι τρεις τελευταίοι στίχοι κρατάνε την ομοιοκαταληξία στο τέλος, καταλήγοντας στο «Ποτέ πια» (=Νevermore).

Ο Πόε, στην «φιλοσοφία της σύνθεσης», αναζητά ένα είδος ευταξίας και πειθαρχίας που μόνον η επιστήμη των μαθηματικών διαθέτει. Ένα μαθηματικό πρόβλημα ακουμπά και λύνεται στην ορθολογική πορεία πνευματικών στοχασμών. Το Κοράκι αποτελείται από 18 στροφές, η καθεμία αποτελούμενη από πέντε ποιητικές-αφηγηματικές προτάσεις. Η επωδός στο τέλος. Μέχρι την 8η στροφή δεν είναι ίδια. Το Ποτέ πια εμφανίζεται τότε. Άρα έχουμε: 5+1 x 18 με τη λύση να τείνει στο άπειρο (∞).

Θα έλεγα πως στο άπειρο τείνουν και οι αναγνώσεις και μεταφράσεις αυτού του σπουδαίου ποιήματος που κινείται, μεταβάλλεται, αναδημιουργείται και εξελίσσεται μέσα στα χρόνια αισθητικά, λυρικά, ηχητικά, ενεργειακά – εναρμονισμένο πάντα στην εποχή του. Στην κάθε δυνατή εποχή.
Γιώργος Αλισάνογλου

Κάποτε μαύρα μεσάνυχτα, που εξαντλημένος σε ορθάνοιχτα
Και σπάνια γραπτά μιας ξεχασμένης γνώσης έσκυβα πάνω –
Σχεδόν μ’ είχε πάρει ο ύπνος, και ξάφνου ήρθε ένας ήχος,
Σαν κάποιος να χτυπά του δωματίου μου την πόρτα ελαφρά.
«Κανένας ξένος», σκέφτηκα, «όπου χτυπά την πόρτα απαλά
Δε θα ’ναι κάτι άλλο, τούτο θα ’ναι μοναχά».
•
Ω, ξεκάθαρα θυμάμαι στον αφιλόξενο Δεκέμβρη να ’μαι,
Που κάθε σπίθα της φωτιάς σα φάντασμα στο πάτωμα θωρούσα,
Ποθούσα το ξημέρωμα, βιβλία για παρηγοριά στης λύπης το ημέρωμα,
Για την όμορφη και σπάνια κόρη –τη χαμένη Ελεονόρα–
Όπως οι άγγελοι θλιμμένα την καλούν Ελεονόρα –
Δίχως όνομα εδώ, για πάντα τώρα.