Σαραμάγκου: Τα ονόματά του

Ο Ζοζέ Σαραμάγκου είναι αναντίρρητα ένας από τους μεγάλους δασκάλους της λογοτεχνίας. Ο μοναδικός συγγραφέας στην πορτογαλική γλώσσα που έχει τιμηθεί με Βραβείο Νόμπελ και έχει αφήσει θησαυρούς όπως τα μυθιστορήματα Περί τυφλότητος, Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον και Η χρονιά θανάτου του Ρικάρντο Ρέις. Το 2022 γιορτάζονται τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του ανθρώπου που ξεκίνησε ως μηχανουργός, έγινε δημόσιος υπάλληλος, εκδότης και, τέλος, συγγραφέας, ανυψώνοντας την τέχνη της γραφής σε καινούργια επίπεδα. Το πρωτότυπο αυτό βιογραφικό άλμπουμ, χωρισμένο σε τέσσερις ενότητες –χώροι/τόποι, αναγνώσεις/νοήματα, γραπτά/ δημιουργίες και δεσμοί/πρόσωπα– αποτυπώνει τη ζωή του Ζοζέ Σαραμάγκου συνυφασμένη με περισσότερα από διακόσια ονόματα, ανάμεσά τους πόλεις, ιστορικά ορόσημα, φίλοι, χαρακτήρες βιβλίων, το Λανθαρότε, η Βραζιλία, η Μπλιμούντα, ο Θεός, ο Ιούδας, ο Φερνάντο Πεσσόα, ο Μαρξ, ο Ζόρζε Αμάντο, η Πιλάρ. Και όλα τούτα πλαισιωμένα με εικόνες από το Αρχείο Σαραμάγκου και αναφορές από εκδόσεις. Μέσα από μια άψογη ερευνητική εργασία, ο Αλεχάντρο Γκαρσία Σνέτσερ και ο Ρικάρντο Βιέλ παρουσιάζουν στον κόσμο έναν νέο Ζοζέ: τις πηγές της έμπνευσής του, τους μαθητές του, τα τοπία που συνέθεσαν τη διαδρομή του και το αμάλγαμα της σχέσης του με το ανθρώπινο ον. Όλα όσα, επομένως, οδήγησαν τον Ζοζέ να γίνει Σαραμάγκου.

***

«Είναι σημαντικό να επανερχόμαστε διαρκώς στην ηθική συνείδηση που είναι παρούσα στο έργο του Ζοζέ Σαραμάγκου. Η συνείδηση αυτή διατηρεί σήμερα την αιχμηρότητά της, τόσο καταδικάζοντας τον αποκλεισμό και τις ανισότητες όσο και στο σημαντικό της μήνυμα για την ανάγκη να “επαναδιεκδικήσουμε το καθήκον” να υπερασπιστούμε και να τηρήσουμε τα δικαιώματα που έχουν αποδοθεί στον καθένα και σε όλους μας. Η φωτοβιογραφία αυτή θα συμβάλει, πιστεύω, ώστε περισσότεροι αναγνώστες να ξαναθυμηθούν ή να ανακαλύψουν την παραίνεση “οι απλοί πολίτες να πάρουν τον λόγο και την πρωτοβουλία” – και να μην παραιτηθούν ποτέ απ’ αυτό το δικαίωμα».

// Αντόνιο Γκουτέρες, Γενικός Γραμματέας ΟΗΕ