Ξεριζώματα

«Οι Τούρκοι πήραν τον μπαμπά μου που είναι Αμερικανός. Ήρθα να τον πάρω πίσω». Μου λέει αυτός: «Ε, καλά, αν είναι Αμερικανός, κάναμε λάθος. Φέρε μου ένα χαρτί από το αμερικανικό προξενείο και θα τον αφήσουμε ελεύθερο». Ο γυρισμός μου ξεπέρασε και τον ίδιο το Γολγοθά. Πώς επέζησα, δεν ξέρω. Πού έβρισκα φαγητό, δεν ξέρω. Πού έβρισκα τη δύναμη να περπατάω, δεν ξέρω. Ήμουνα όλο αυτό το ατέρμονο διάστημα σαν υπνωτισμένη. Δεν ήμουνα εγώ αλλά κάποια άλλη, που κοιμόμουνα ανάμεσα στα πτώματα και δεν ένιωθα αηδία. Έβλεπα όλα αυτά τα κορμιά –μαύρα, τουμπανιασμένα, ακρωτηριασμένα, παραμορφωμένα– και πάταγα πάνω τους για να προχωρήσω. Δεν ένιωθα ούτε την κούραση ούτε την πείνα ούτε τη δικιά μου βρομιά. Είχα ένα σκοπό: να σώσω τον πατέρα μου• κι αυτό λες και μου ’δινε υπερφυσικές δυνάμεις. Ξαφνικά η παιδικότητά μου εξαφανίστηκε και απόκτησα μυαλό και κρίση ώριμης γυναίκας. Η Σόφη Μεριά έζησε μια πλήρη ζωή. Νήπιο, μετανάστευσε από τη Μικρασία στη Νέα Υόρκη και ξαναβρέθηκε στη Σμύρνη, όπου και διέσωσε τον πατέρα της με μυθιστορηματικό τρόπο τον Αύγουστο του 1922. Πρόσφυγας στην Αθήνα, κατόρθωσε και μαθήτευσε στο Αμερικανικό Κολλέγιο, όπου κατόπιν δίδαξε επί δεκαετίες. Παρ’ όλη τη φρίκη που βίωσε ως θύμα των ιστορικών γεγονότων (Μικρασιατική καταστροφή, ελληνοϊταλικός πόλεμος, Κατοχή, εμφύλιος), δεν έχασε ποτέ το κέφι της και τη διάθεση για προσφορά. Η μαρτυρία της, απομαγνητοφωνημένη από την μαθήτριά της Λιλή Γιαλέσσα-Λεοντίδη, σφύζει από χαρά της ζωής και από αγάπη για τους ανθρώπους.