Κυπριακή Δημοκρατία 1964-1967: Από την στρατικοποίηση στη στρατοκρατία

Τα χρόνια που ακολούθησαν τις διακοινοτικές ταραχές της 21ης Δεκεμβρίου 1963 ήταν τα πιο σύνθετα και πολύπλοκα της πρόσφατης ιστορίας της Κύπρου. Οι συγκρούσεις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, οι ανθρώπινες απώλειες, η εμπλοκή της Τουρκίας και της Ελλάδας, η παρεμβολή των ΗΠΑ και η αντίδραση της Σοβιετικής Ένωσης, έκαμαν ένα τοπικό πρόβλημα να εξελιχθεί σε περιφερειακό και, στη συνέχεια, σε διεθνές. Οι συνθήκες της εποχής το επιφόρτισαν με το στοιχείο της ιδεολογικής αναμέτρησης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, θεμελιακό στοιχείο του Ψυχρού Πολέμου. Η απειλή της αλλαγής επιρροών σε μια ευαίσθητη περιοχή το κατέστησαν πρόβλημα που θα μπορούσε να διαταράξει την παγκόσμια ειρήνη. Θεωρήθηκε το Κυπριακό ως η σοβαρότερη κρίση ύστερα από εκείνη της Κούβας. Η εμπλοκή δύο συμμάχων χωρών του ΝΑΤΟ, Ελλάδας και Τουρκίας, κλόνιζε τη συνοχή, το κύρος, και την ισχύ της Συμμαχίας, γεγονός που τρόμαζε τις ΗΠΑ και αξιοποιούσε η Σοβιετική Ένωση. Ό,τι συνέβη στην Κύπρο δεν ήταν αποτέλεσμα μοιραίων εξελίξεων, ούτε προϊόν ξαφνικό και απρόσμενο. Διαμορφώθηκε μέσα από επιλογές. Υπήρχαν ηγέτες που έπαιρναν αποφάσεις και όριζαν κατευθύνσεις. Ο Μακάριος και ο Γρίβας, κυβερνήσεις στην Αθήνα, αρχικά ο Παπανδρέου και μετά οι αποστάτες. Ήταν οι στόχοι σωστοί; Η στρατιωτικοποίηση του ζητήματος ήταν η ενδεδειγμένη ενέργεια; Αναφερόμαστε σε μια περίοδο με πληθώρα γεγονότων, φορτισμένη με διακηρύξεις και ηρωικές αποφάσεις, όπου οι πανηγυρισμοί και οι πατριωτικοί λόγοι συγκάλυπταν την πραγματικότητα και καλλιεργούσαν τον μύθο. Οδυνηρές οι εμπειρίες και οι απώλειες της περιόδου αδικαιολόγητα συγκαλυμμένες. Η υπόμνησή τους μας επιτρέπει να θέσουμε ερωτήματα και να συλλογιστούμε ότι, εφόσον οι αποτυχίες και οι απώλειες ήταν υπόθεση διαδρομής, και η διάσωση είναι υπόθεση διαδρομής. Μια πορεία όμως πιο κοπιώδης πιο υπεύθυνη και με ηγεσίες σε θέση να αναλαμβάνουν ευθύνες έναντι του λαού και του τόπου. Η Κύπρος, είναι μια ξεχωριστή αξία και έχει δυνατότητες σωτηρίας.