Η μεγάλη αφήγηση

Η «αναζήτηση νοήματος» έχει εκπέσει σε εμπόριο στα χέρια των ψυχοθεραπευτών και των «κόουτς». Κάποτε ήταν υπόθεση των θεολόγων, που έψαχναν το χέρι του Θεού στην Ιστορία. Ανάμεσα στον Διαφωτισμό (18ος αιώνας) και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (αρχές του 20ού), η θεολογία έδωσε τη θέση της στην πολιτική: στη Δύση της «απομάγευσης» (Μαξ Βέμπερ) και της απόσυρσης του Θεού, το νόημα αναζητήθηκε στις «κοσμικές θρησκείες» (Ρεϊμόν Αρόν), τον κομμουνισμό, τον φασισμό και τον ναζισμό, όπως επίσης στον φιλελευθερισμό και τις παραλλαγές του (υπερ-, νεο-…), αλλά και, ολοένα και περισσότερο κατά τα φαινόμενα, στη συνωμοσιολογία, από τότε που οι «μεγάλες αφηγήσεις» (Ζαν-Φρανσουά Λυοτάρ) έμειναν ορφανές. 

Η αναζήτηση νοήματος είναι επίσης μια μανία του ιστορικού – όταν μιλάμε για το νόημα των πράξεων στις οποίες προέβησαν οι δρώντες μιας εποχής, για εκφράσεις μιας «κοσμοθεωρίας» που χαρακτηρίζει έναν χρόνο, έναν τόπο, μια ανθρώπινη ομάδα (τάξη, φυλή, έθνος, ή αστυνομική μονάδα, σώμα δημοσίων υπαλλήλων, θρησκευτικό τάγμα), νομιμοποιώντας και δικαιολογώντας καμιά φορά τα χειρότερα. 

Το βιβλίο αυτό, μια εισαγωγή στην ιστορία του 20ού και του 21ου αιώνα, παρουσιάζει τις «αφηγήσεις του χρόνου» (Φρανσουά Αρτόγκ) που δίνουν νόημα, υπόσταση και συνοχή σε άτομα αποφασισμένα να ζήσουν και να γράψουν ιστορία, και δείχνει έναν τρόπο να ιστοριογραφούμε δίνοντας τη δέουσα προσοχή στα νοητικά σύμπαντα και στους καλούς λόγους που επικαλούμαστε πάντα για να κάνουμε και να ξεκάνουμε. Γιατί η ιστορία, εκτός από ακαδημαϊκός κλάδος ή επιστήμη, είναι και μια τέχνη ανάγνωσης και βίωσης του χρόνου, μια λογοτεχνία ευαίσθητη στην καρδιά και στη λογική.