Θέατρο. Θυσία. Τελετή

Το βιβλίο της Φίσερ-Λίχτε Θέατρο – Θυσία – Τελετή: Μορφές πολιτικού θεάτρου έρχεται να εμπλουτίσει αποφασιστικά την ελληνική βιβλιογραφία: όχι μόνον διότι παράγεται από μια επιστημονική ‘γραμμή’ που, προτάσσοντας την παράσταση έναντι του κειμένου, δεν έχει ακόμη εγκατασταθεί αναμφίλεκτα στο ελληνικό θεατρολογικό τοπίο ̇ ούτε γιατί προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες και αναλύσεις για θεατρικά είδη που είναι, σε μεγάλο βαθμό, άγνωστα (και) στον Έλληνα αναγνώστη (όπως το φασιστικό θέατρο, τα σοβιετικά και σιωνιστικά θεάματα) ̇ αλλά και γιατί μπορεί να μας κάνει να στοχαστούμε και να αναστοχαστούμε γόνιμα γύρω από ένα κομβικό ζήτημα της νεοελληνικής θεατρικής ζωής: τη συζήτηση για το ποιος υπήρξε, ποιος είναι και ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος (ή οι ρόλοι) των παραστάσεων αρχαίου δράματος στο σύγχρονο θέατρο – αλλά και κόσμο. Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου: H μελέτη μου επικεντρώνεται σε αυτό το ζήτημα της θυσίας στη θεωρία και το θέατρο. Δεν ασχολείται με τις ‘κοσμικές’ θρησκείες, αν και θα αγγίξω κάποια από τα ‘θρησκευτικά’ θεάματα, που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιό τους ως μαζικά θεάματα. Δεν φιλοδοξεί να εξηγήσει τον ρόλο και το νόημα της θυσίας στην κοινωνική και πολιτική ζωή, ούτε στον σχετικό λόγο που αναπτύχθηκε γύρω της στις δυτικές κουλτούρες του εικοστού αιώνα. Ωστόσο, περιορίζοντας την έρευνά μας σε κάποιες θεωρίες και σε μερικές προσεκτικά επιλεγμένες παραστάσεις, ελπίζω να ριχτεί κάποιο φως στις ελπίδες, τις πεποιθήσεις, τους πόθους και τις προσδοκίες των διανοουμένων πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ευρύτερων μαζών ανάμεσα στους δύο Πολέμους, αλλά και όσων μετά από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, αποπειρώνται μια «πολιτιστική επανάσταση». Αν και σε μια πρώτη ματιά μοιάζει να υπάρχει ομοιότητα ανάμεσα στις κοσμικές θρησκείες του Μεσοπολέμου και τον σημερινό ισλαμικό φονταμενταλισμό, από τη μελέτη μου δεν μπορούν να συναχθούν συμπεράσματα όσον αφορά την εξέλιξη της τρομοκρατίας, η οποία απειλεί ολόκληρο τον κόσμο σήμερα και φαίνεται να έχει γίνει η πανώλη του εικοστού πρώτου αιώνα. Στόχος αυτής της μελέτης είναι ο στοχασμός πάνω στον ρόλο και το νόημα ενός εννοιολογικού τόπου όπως η θυσία, η οποία αντανακλάται σε παραστάσεις που συνενώνουν το θέατρο με την τελετή, για να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της οικοδόμησης κοινοτήτων σε κοινωνίες που χαρακτηρίζονται από τη διάλυση και την έλλειψη αλληλεγγύης. Στην καρδιά της μελέτης μου βρίσκεται η ερεθιστική σύνδεση ανάμεσα στην ουτοπιστική αναζήτηση μιας κοινότητας, την οποία αυτές οι παραστάσεις πρότειναν και δοκίμασαν να πραγματώσουν, και την ιδέα της θρησκείας.