Χημική επικοινωνία

Σε αντίθεση με τον άνθρωπο, που στηρίζεται στην όραση και την ακοή για την επικοινωνία του με τον κόσμο, οι περισσότεροι ζωντανοί οργανισμοί συγκεντρώνουν τις απαραίτητες πληροφορίες για το περιβάλλον τους χρησιμοποιώντας συνήθως τη "γλώσσα των χημικών σημάτων": ανιχνεύουν χημικές ουσίες που προέρχονται από άλλους οργανισμούς, του ίδιου ή διαφορετικού είδους, καταγράφοντας μηνύματα ζωτικής σημασίας για την επιβίωση και τη διαιώνισή τους. Πολλές από τις ουσίες αυτές, και συγκεκριμένα όσες ανταλλάσσονται μεταξύ μελών του ίδιου είδους, ονομάζονται φερομόνες (από τις ελληνικές λέξεις φέρω και ορμή) και παρέχουν πληροφορίες για ελλοχεύοντες κινδύνους, διαθέσιμες πηγές διατροφής, οριοθετημένες περιοχές, καθώς και για τη γενετήσια κατάσταση ατόμων του αντίθετου φύλου. Στο βιβλίο αυτό, ο καθηγητής William C. Agosta διερευνά τη χημεία των φερομονών και τους μηχανισμούς με τους οποίους οι φερομόνες υπαγορεύουν πλευρές της συμπεριφοράς των ζώων, και ταυτόχρονα περιγράφει λεπτομερώς τις σύνθετες διαδικασίες αντιστοίχησης κάθε φερομόνης με συγκεκριμένη συμπεριφορά, απομόνωσής της και προσδιορισμού των δραστικών συστατικών της. Eπίσης, δεν παραλείπει να υπογραμμίσει τη σημασία των διαρκώς αυξανόμενων επιστημονικών δεδομένων που προκύπτουν, για την κατανόηση της εξέλιξης, την οικολογία, την ανθρώπινη συμπεριφορά, αλλά και για τις καθιερωμένες γεωργικές τεχνικές. H "Xημική Eπικοινωνία" καλύπτει όλο το φάσμα των έμβιων όντων, από τους απλούς οργανισμούς, όπως είναι οι νερομούχλες και τα Φαιοφύκη, έως τα έντομα, τα ψάρια, τα ερπετά, τα πτηνά και τα θηλαστικά, και κλείνει με ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον, όσο και προκλητικό, κεφάλαιο για τις φερομόνες στον άνθρωπο. Στην πορεία, ο συγγραφέας παραθέτει δεκάδες παραδείγματα της φερομονικής δράσης: ένα σκαθάρι βρίσκει κάποιο πεύκο της αρεσκείας του και μετά από λίγο εξαπολύεται πραγματική επιδρομή σκαθαριών, το τραυματισμένο ψάρι πλησιάζει το κοπάδι του, αλλά οι σύντροφοί του διασκορπίζονται πανικόβλητοι, αρσενικά φίδια "υποδύονται" τα θηλυκά, παραπλανώντας τους ανταγωνιστές τους και αυξάνοντας τις πιθανότητες να ζευγαρώσουν με το διεκδικούμενο θηλυκό, νεαρά θηλυκά ποντίκια μπαίνουν στη φάση της ερωτικής ωριμότητας αμέσως μόλις εμφανιστεί ο ενήλικος αρσενικός.