Οι ρίζες του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα

Το πνεύμα του νέου καθεστώτος μετά τις εκλογές της 30ης Μαρτίου 1946 ήταν εκδικητικό και μικροκομματικό. Ανταποκρίθηκε στην πλειοψηφία των φιλομοναρχικών βουλευτών, που επέμεναν σε σκληρά μέτρα ώστε να μπει φραγμός σ αυτό που έβλεπαν ως διολίσθηση προς την αναρχία, ενώ ταυτόχρονα εναντιώνονταν σε όσους απαιτούσαν να ληφθούν μέτρα κατά της δεξιάς τρομοκρατίας. Τουλάχιστον τρεις από τους βουλευτές αυτούς είχαν τη διοίκηση σωμάτων συνεργατών των Γερμανών κατά τη διάρκεια της Κατοχής, και τουλάχιστον ένας εκ των υπουργών είχε στενές σχέσεις με τους συνεργάτες. Οι εξτρεμιστές βουλευτές, υπό την καθοδήγηση του Ζέρβα, ήταν έτοιμοι να καταγγείλουν την κυβέρνηση αν ανταποκρινόταν στις βρετανικές συμβουλές για αυτοσυγκράτηση. Ο καθηγητής Ντέβιντ Κλόουζ περιγράφει με τον πιο ζωντανό και διαυγή τρόπο τις ρίζες του ελληνικού εμφυλίου πολέμου της περιόδου 1943-1950. Ασχολείται, έτσι, με μια σχετικά πρόσφατη τραγωδία την οποία οι ιστορικοί έχουν υποτιμήσει. Ο ελληνικός εμφύλιος εντάσσεται σ εκείνη τη μεταβατική περίοδο ανάμεσα στο τέλος του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου και την αρχή του Ψυχρού Πολέμου, και η μελέτη του κατέχει σημαντική θέση στον τρόπο που κατανοούμε τη μεταπολεμική περίοδο. Ο Κλόουζ κεντρίζει το ενδιαφέρον και συνεγείρει το συναίσθημα του αναγνώστη ξεκαθαρίζοντας ότι ορισμένες ενέργειες ήταν αξιόμεμπτες και ότι συχνά και οι δύο πλευρές, ή όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, ευθύνονταν για την καταστροφή που ακολούθησε. Ωστόσο, σύμφωνα με τα λόγια του Ντέιβιντ Κλόουζ, το τραγικό είναι ότι ο "εμφύλιος πόλεμος ήταν μια προοπτική που όλοι αντιμετώπιζαν με αποστροφή, εκτός από μία μειοψηφία φανατικών σε κάθε πλευρά". Όπως συμβαίνει συχνά, ήταν οι φανατικοί που έδωσαν τον τόνο. Χάρι Χέρντερ