Στοχασμοί

[...] Η κριτική, όπως ελπίζω πως θα καταφέρω κι εγώ να τονίσω κάποια μέρα, κάνει τη σκέψη υπέροχο εργαλείο. Εμείς, με το εκπαιδευτικό μας σύστημα, έχουμε φορτώσει τη μνήμη με πλήθος γεγονότων ασύνδετων μεταξύ τους κι αγωνιζόμαστε φιλόπονα να μεταδώσουμε τη γνώση που κατακτήσαμε με κόπο. Διδάσκουμε στους ανθρώπους πώς να θυμούνται, μα δεν τους διδάσκουμε ποτέ πώς να αναπτύσσοντα. Δεν μας πέρασε ποτέ από το μυαλό να προσπαθήσουμε ν αναπτύξουμε τη σκέψη έτσι ώστε ν αποκτήσει μια λεπτότερη ικανότητα παρατήρησης και αντίληψης. Οι αρχαίοι Έλληνες το έκαναν πράξη, κι όταν ερχόμαστε σ επαφή με την αρχαιοελληνική κριτική διανόηση, δεν μπορούμε παρά να συνειδητοποιήσουμε ότι ενώ τα θέματά μας είναι από κάθε άποψη ευρύτερα και πιο πολύμορφα από τα δικά τους, η δική τους μέθοδος εξακολουθεί να είναι η μόνη με την οποία τα θέματα αυτά μπορούν να ερμηνευτούν. Η Αγγλία έχει πετύχει ένα πράγμα: επινόησε και καθιέρωσε την κοινή γνώμη κάτι που αποτελεί μια προσπάθεια να οργανωθεί η άγνοια της κοινωνίας και να εξυψωθεί στην περίοπτη θέση μιας φυσικής δύναμης. Η Σοφία όμως έμενε πάντα κρυμμένη. Αν το θεωρήσουμε όργανο σκέψης, ο αγγλικός νους είναι τραχύς και υπανάπτυκτος. Το μόνο που μπορεί να τον εξαγνίσει είναι η ανάπτυξη του κριτικού ενστίκτου [...]