Χάιντεγκερ

"Εκείνο το απόγευμα δοκίμασα την πρώτη παράγραφο του "Sein und Zeit" ("Είναι και Χρόνος"). Δεν κατάφερα να συλλάβω ούτε καν την πιο σύντομη, την εκ πρώτης όψεως πιο στρωτή πρόταση. Ο στρόβιλος όμως γύριζε, η ανεξάρτητη νύξη ενός κόσμου που το βάθος του ήταν για μένα νέο. Ορκίστηκα να προσπαθήσω ξανά και ξανά." Με αυτόν τον τρόπο ο George Steiner περιγράφει την πρώτη του συνάντηση με τον φιλοσοφικό ογκόλιθο που ονομάζεται Χάιντεγκερ, κατά την περίοδο που, νεαρός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, παρακολουθούσε το σεμινάριο του Leo Strauss, στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Η ανορθόδοξη για πολλούς έλξη που ασκούσε η φιλοσοφία του Χάιντεγκερ στον Steiner, κυρίως λόγω της εβραϊκής καταγωγής του, συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια της συγγραφικής του πορείας και βρήκε τη συστηματική της διατύπωση σε ένα περιεκτικό κριτικό δοκίμιο που δημοσίευσε το 1978. Πολλά είναι αυτά που, κατά τον Steiner, μαρτυρούν το φιλοσοφικό μέγεθος του γερμανού στοχαστή: η άσκησή του στο πεδίο της εντατικής σκέψης του Είναι και της γλώσσας, αλλά και η πίστη του στη δράση της σκέψης. Παράλληλα, ο Steiner αναγνωρίζει στον Χάιντεγκερ έναν μοναδικής δύναμης "ανθρωπισμό", που ενέπνευσε την επιστήμη και τη φιλοσοφία του 20ού αιώνα, αλλά και μια κριτική ικανότητα να προβλέψει τις προκλήσεις της εποχής μας, με κυριότερη αυτήν της πλανητικής κυριαρχίας της τεχνολογίας. Εντούτοις, ο Steiner δέχεται ότι τίποτα δεν μπορεί να δικαιολογήσει τη σιωπή του Χάιντεγκερ για τα εγκλήματα του ναζισμού και το Αουσβιτς· η "περίπτωση Χάιντεγκερ" ερμηνεύεται κατ αυτόν μέσα από την εκλεκτική συγγένεια, η οποία αφορμάται ήδη από τον Πλάτωνα, ανάμεσα στη φιλοσοφία και τον δεσποτισμό. O Steiner μοιάζει να δέχεται την απόφανση του Γκάνταμερ ότι ο Χάιντεγκερ υπήρξε "ο μέγιστος των στοχαστών και ο ελάχιστος των ανθρώπων". Η δήλωση αυτή όμως δεν παραγράφει την αλήθεια, ότι στα χέρια ενός εμπνευσμένου δασκάλου όπως ο Χάιντεγκερ "η μεταφυσική λογική έρευνα γίνεται ένα δράμα της όψης και του κορμιού", όπως γράφει ο Steiner σε ένα από τα πιο αυτοβιογραφικά κείμενά του.