Ο θάνατος του Αρτέμιο Κρους

"Ο θάνατος του Αρτέμιο Κρους" (1962) είναι ίσως το σπουδαιότερο μυθιστόρημα του πολυβραβευμένου Μεξικανού συγγραφέα Κάρλος Φουέντες και ένα από τα σημαντικότερα έργα της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας.
Είναι ο μακρύς μονόλογος ενός ετοιμοθάνατου, μια προσπάθεια εξιλέωσης, μια μη ευθύγραμμη αναδρομή στην ταραγμένη μακριά διαδρομή της ζωής του, που ταυτίζεται με την ιστορία του σύγχρονου Μεξικού, και που υπακούει σε μια εσωτερική αναγκαιότητα και όχι στη χρονολογική τάξη.
Ο Αρτέμιο Κρους, νόθος γιος ενός πλούσιου γαιοκτήμονα που τον εγκατέλειψε και μιας σχεδόν σκλάβας φυγάδας, πολέμησε για τη Μεξικάνικη Επανάσταση, ερωτεύτηκε νέος με πάθος, άλλαξε στρατόπεδα, πρόδωσε αρχηγούς και ιδέες, γοητευόμενος από την πολυτέλεια, το χρήμα και την εξουσία· έγινε πανίσχυρος αλλά και άνθρωπος των αμερικανικών εταιρειών, έπαιξε άσχημα παιγνίδια με την πολιτική κι έκανε έναν αποτυχημένο γάμο με την κόρη ενός ξεπεσμένου αριστοκράτη. Πλούσιος, ισχυρός, ιδιοκτήτης μιας μεγάλης εφημερίδας, βουλευτής, με πολυάριθμες επιχειρήσεις υπό τον έλεγχό του, αργοπεθαίνει τριγυρισμένος από τη γυναίκα του, την κόρη του που τον μισεί, ανίσχυρους γιατρούς, τον πιστό γραμματέα του, έναν παπά. Και, παρ όλα αυτά, το αίνιγμα παραμένει : η ζωή του Αρτέμιο Κρους ακολούθησε μια μοιραία πορεία ή μήπως είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς ελεύθερων επιλογών ; Ίσως μόνο το πρόσωπο του θανάτου μπορεί να δώσει μια απάντηση σε τούτη την ερώτηση.
Ο συγγραφέας επιχειρεί μια κατάδυση στην ιστορία και την ψυχοσύνθεση του Μεξικού, μια κάθοδο στα σπλάχνα της μεξικανικής ταυτότητας, για να δημιουργήσει μια σχιζοφρενική ύπαρξη, διχασμένη ανάμεσα στη βία και το όνειρο, ανάμεσα στο θάνατο και το μύθο, όπως ακριβώς και το ίδιο το Μεξικό.