Θεωρία χορδών

Η άνοδος της θεωρίας υπερχορδών, η πτώση της επιστήμης, και η επόμενη μέρα. Τι είναι η θεωρία χορδών; Μια προσπάθεια διατύπωσης της «Θεωρίας των Πάντων» που να εξηγεί όλα τα σωματίδια και τις δυνάμεις της φύσης, καθώς και τους λόγους για τους οποίους υπάρχει το Σύμπαν. Αιχμαλωτίζει τη φαντασία και σαγηνεύει τους φυσικούς· ωστόσο, ως επιστημονική θεωρία έχει αποτύχει. Η θεωρία χορδών μοιάζει με ένα τεράστιο και επιβλητικό μαθηματικό οικοδόμημα, μέσα από το οποίο αντηχούν βαρύγδουποι ισχυρισμοί. Όμως, πού είναι οι πειραματικές ενδείξεις; Πώς να εμπιστευθούμε αυτή την εξεζητημένη κατασκευή -που περιβάλλεται από τη γλυκιά απροσδιοριστία της κβαντικής μηχανικής- όταν διαισθανόμαστε ότι δεν μπορεί να αναπαραστήσει πλήρως την πραγματικότητα; Με σαφήνεια, πάθος και το ανάλογο κύρος, ο Smolin ιχνηλατεί την άνοδο και την πτώση της θεωρίας χορδών, ενώ μας δίνει μια συναρπαστική γεύση γι αυτό που θα την αντικαταστήσει. Βρίσκεται σε εγρήγορση, εκφράζει ανησυχίες, κρίνει «εκ των έσω». Και όχι χωρίς λόγο: μέχρι το 1980, η φυσική απολάμβανε 200 χρόνια εκρηκτικής ανάπτυξης, όπου θεωρία και πείραμα συμπορεύονταν. Έκτοτε, σε ό,τι αφορά τους νόμους της φύσης, οι φυσικοί δεν έχουν να προσθέσουν το παραμικρό. Ωστόσο, μια ομάδα νέων θεωρητικών αναπτύσσει καινούριες, «ελέγξιμες» ιδέες που υπόσχονται να καλύψουν τα κενά στο Καθιερωμένο Πρότυπο, και να σταματήσουν την «κρίση» της φυσικής. Το πιο σημαντικό: ανάμεσα στα νέα ταλέντα, ίσως ξεπροβάλει ο πολυπόθητος νέος Αϊνστάιν. Η σύγκρουση ανάμεσα στη θεωρία χορδών και τους επικριτές της αποτελεί ένα από τα μεγάλα πνευματικά «δράματα» των καιρών μας. Ο Lee Smolin, ένας από τους διαπρεπείς θεωρητικούς φυσικούς της εποχής μας, σηκώνει επιτέλους το πέπλο ώστε να δούμε όλοι τι κρύβεται από κάτω. Η κριτική του δεν αφήνει τίποτα όρθιο· παράλληλα, διακρίνεται από αισιοδοξία και εποικοδομητικό πνεύμα. Ακόμη και όσοι διαφωνήσουν μαζί του, οφείλουν να αναγνωρίσουν τη δημιουργική φαντασία του, την αγάπη του για την επιστήμη, καθώς και την πίστη του στην επόμενη γενιά φυσικών.