Απαντα 4

[...]Η πρώτη συνολική έκδοση του Παπαδιαμάντη έγινε μετά τον πόλεμο από τον Βαλέτα (1954). Τώρα που γράφεται ο πρόλογος αυτός, χωρίς να έχουμε ακόμα πατήσει τα κατώφλια του εικοστού πρώτου αιώνα, οι εκδόσεις του Παπαδιαμάντη είναι δυσαρίθμητες -εδώ αλήθεψε η πρόβλεψη του Νιρβάνα. Δεν έχουμε όμως ακόμα τη "μνημειώδη εθνική" ή "κλασική", και μια προσεχτική μελέτη των κριτικών υπομνημάτων αυτής εδώ της έκδοσης θα δείξει πως ο λόγος τούτος δεν είναι υπερβολικός ή άδικος. Πρέπει να δηλωθεί από την αρχή και με έμφαση πώς ποτέ δε θα είμαστε σε θέση να έχουμε μια πλήρη και ακριβή έκδοση του Παπαδιαμάντη. Η πληρότητα και η ακρίβεια είναι δύο αρετές που εξασφαλίζονται, όταν ο ίδιος ο συγγραφέας φροντίζει για την έκδοση, ή, τουλάχιστο, όταν έχει διασωθεί όλο το αρχείο του. Είπαμε όμως πως ο Παπαδιαμάντης πέθανε, προτού να δει τυπωμένο έστω και ένα μικρό τόμο με τα διηγήματά του. Από το άλλο μέρος, το αρχείο του, το οποίο και όσο ήταν, έχει οριστικά σκορπιστεί και κατά το μεγαλύτερο μέρος χαθεί. Αν λοιπόν έτσι είναι τα πράγματα και αν η αδυναμία μας να έχουμε το κείμενο του Παπαδιαμάντη όπως βγήκε από το χέρι του εξαγγέλεται προκαταβολικά, τί μπορούμε -και τί πρέπει- να προσδοκούμε από μια έκδοση του, που λαβαίνει το θάρρος να αυτοχαρακτηρίζεται κριτική; Μόνο τούτου: τη μεγαλύτερη, κατά το δυνατό, προσέγγιση στην απόλυτη πληρότητα και ακρίβεια. [...] (Από τον πρόλογο του πρώτου τόμου)