Έγκλημα και τιμωρία (επίτομο)
Πρὶν ἀπὸ πέντε χρόνια, μὲ τὴν κυκλοφορία τῶν Δαιμονισμένων σὲ μετάφραση τῆς Ἑλένης Μπακοπούλου, οἱ Ἐκδόσεις Ἴνδικτος ἔθεσαν ἴσως τὸ σπουδαιότερο καὶ συνάμα γοητευτικότερο στοίχημα τῆς ἐκδοτικῆς τους δραστηριότητας ἕως τώρα: νὰ προσφέρουν μιὰ νέα μεταφραστικὴ πρόταση στὴν ἑλληνική, τῶν κλασικῶν ἔργων τοῦ Φ. Ντοστογιέφσκι, μὲ τὴν κατ¢ ἔτος κυκλοφορία κάποιου ἀπὸ αὐτά.
Πέντε χρόνια μετά, καὶ ἀφοῦ μεσολάβησε ἡ κυκλοφορία τοῦ Ἠλίθιου (2008), τοῦ Ὑπογείου (2010) καὶ τῶν Ἀδελφῶν Καραμάζοφ (2011), τὰ Χριστούγεννα τοῦ 2012 ἡ Ἴνδικτος κυκλοφορεῖ τὸ Ἔγκλημα καὶ Τιμωρία, σὲ μετάφραση τῆς Ἑλένης Μπακοπούλου, σὲ ἕναν τόμο 950 σελίδων μὲ χαρτὶ Βίβλου 45 γραμμαρίων, σὲ μορφὴ καινοτόμο γιὰ τὰ ἑλληνικὰ ἐκδοτικὰ πράγματα. Ἔκδοση ποὺ συνοδεύεται, ὅπως καὶ οἱ προηγούμενες, ἀπὸ φωτογραφίες καὶ αὐθεντικὰ χειρόγραφα, προερχόμενα ἀπὸ τὸ διασωθὲν ἀρχεῖο τοῦ Ντοστογιέφσκι!
Τὸ κείμενο τοῦ Ντοστογιέφσκι, ποὺ ἀναδύεται μέσα ἀπὸ μιὰν ἀπὸ τὶς δυσκολότερες περιόδους τῆς ζωῆς του, χαρακτηριζόμενη ἀπὸ τὴν ἀνέχεια καὶ τὴν ἔλλειψη δημιουργικῶν προοπτικῶν (1864-66), εἰσηγεῖται τὴν ἀναγκαιότητα τοῦ πόνου καὶ τοῦ μαρτυρίου γιὰ τὴ μεταμόρφωση τοῦ ἀτόμου καὶ τῆς κοινωνίας γενικότερα.
Ὅπως σημειώνει ἡ Μαρίνα Βελιτζανίδη στὸν ἐκτενῆ της Πρόλογο στὴν παροῦσα ἔκδοση, ὁ ἥρωας ποὺ μᾶς γνωρίζει ὁ Ντοστογιέφσκι, ἡ μοναδικὴ φιγούρα τοῦ Ρασκόλνικοφ, «ἐνσαρκώνει ὅλα τὰ προβλήματα τῆς ἐποχῆς του ποὺ ὁ συγγραφέας προσπαθεῖ νὰ πολεμήσει, καθὼς τὸ μυθιστόρημα ὑπακούει στὴν ἀντιδικία τοῦ συγγραφέα μὲ τοὺς μηδενιστές, ἡ ὁποία ἐκφραζόταν καιρὸ τώρα σὲ κάθε του συγγραφικὴ ἀπόπειρα. Δὲν μένει ὅμως στάσιμος ὡς χαρακτήρας στὴν πολιτικὴ καὶ ἰδεολογική του διάσταση· ἀντιθέτως, ἐξελίσσεται καθὼς ἔρχεται ἀντιμέτωπος μὲ τὶς συνέπειες τῶν πράξεών του. Ἡ ἀληθινὴ τιμωρία δὲν εἶναι αὐτὴ ποὺ τοῦ ἐπιβάλλεται ἀπὸ τὸ νόμο, ἀλλὰ ἡ ψυχολογικὴ κόλαση ποὺ ἐπιβάλλει ὁ ἴδιος στὸν ἑαυτό του. Δὲν ἀρκεῖ μονάχα νὰ ὁμολογήσει τὸ ἔγκλημά του γιὰ νὰ λυτρωθεῖ, οὔτε νὰ ζητήσει συγχώρεση ἀπὸ τὸν Θεὸ κι ἀπὸ τὴν ἀνθρωπότητα. Χρειάζεται νὰ δεῖ τὸ φῶς ποὺ κρύβεται μέσα του καὶ νὰ τολμήσει νὰ ὁμολογήσει στὸν ἑαυτό του τὴν πίστη του. Τὸ βιβλίο περιγράφει τὴν πορεία τοῦ Ρασκόλνικοφ πρὸς τὴν ἐλευθερία, καθὼς ἀνακαλύπτει, μὲ τὴ βοήθεια τῆς Σόνιας καὶ τὴν δύναμη τῆς ἀγάπης, τὸν ἑαυτό του καὶ ἔρχεται σὲ ἐπικοινωνία μὲ τὸν Χριστό. Ἡ ἀνάγνωση τῆς ἱστορίας τοῦ Λαζάρου ἀπὸ τὰ χείλη τῆς Σόνιας παροτρύνει τὸν ἀναγνώστη νὰ πιστέψει στὴ μεταμόρφωση τοῦ ἥρωα, ἡ ὁποία ἔρχεται στὸ τέλος τοῦ βιβλίου ὅταν ὁ Ρασκόλνικοφ ἀγκαλιάζει τὴν πλευρὰ τοῦ ἑαυτοῦ του ποὺ τόσο καιρὸ ἀπαρνιόταν, παύει νὰ ἀντιστέκεται στὴν πίστη του καί, ὡς ἄλλος Λάζαρος, ἀνασταίνεται».
