Το Απολλώνιο της πλάνης και του ονείρου

Αν το Όνειρο αποτελεί, κατά το Νίτσε, κύριο γνώρισμα του απολλώνιου χαρακτήρα της τραγωδίας ως οραματικού και φαντασιακού, με τη μελέτη αυτή προσθέτουμε και την Πλάνη. Η Πλάνη χαρακτηρίζει κατ εξοχήν το λόγο του Απόλλωνα: το δίφορον, το λοξόν και το γνωμικόν εκφράζουν την αμφιλογία του απολλώνιου λόγου που γεννά την τραγική ειρωνεία, στοιχείο δομικό της κλασικής τραγωδίας. Οι τραγικοί ήρωες είναι διονυσιακοί είτε απολλώνιοι, οι δεύτεροι ζουν για να λειαίνουν ή να δυσχεραίνουν - αναλόγως του τραγικού παιχνιδιού - την περιπετειώδη πορεία των πρώτων προς την επίγνωση. Στην τέχνη της συνδιαλλαγής των εναντίων (απολλώνιο) κρύβεται η ζωντανή αλήθεια (διονυσιακό), η οποία στην αρχαία ελληνική σκέψη δεν είναι παρά ισοσθένεια των εναντίων. Η τραγωδία αναπαριστά αυτήν την εναντιόσημη αλήθεια ως ενότητα ζωής και θανάτου.