Η Ελλάδα και ο κόσμος

Σε γενικές γραμμές οι επιφυλλίδες που παρουσιάζονται σ αυτόν τον τόμο διαπνέονται από πνεύμα συγκρατημένης αισιοδοξίας για την Ελλάδα και τον Κόσμο. Σχετικά με την Ελλάδα, τα περισσότερα άρθρα -συγκρίνοντας το παρόν με το πρόσφατο παρελθόν- καταλήγουν στο συμπέρασμα της μεγάλης και ριζικής μεταμόρφωσης της χώρας μας από το 1974 μέχρι σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας μια ιστορία πολέμων, διχασμών, οικονομικής υπανάπτυξης, στρατιωτικών κινημάτων και διαβρωτικών επεμβάσεων των μεγάλων δυνάμεων. Και έχουμε εισέλθει σε μια εποχή επούλωσης των δυο μεγάλων διχασμών του 20ύ αιώνα, οικονομικής ανάπτυξης, εδραιωμένης δημοκρατίας και ενσωμάτωσης στην Ενωμένη Ευρώπη. Σχετικά με τον Κόσμο, η αποτίμηση του συγγραφέα είναι λιγότερο θετική. Ενώ, μετά τη λήξη του ψυχρού πολέμου, είχαν ανοίξει διάπλατα οι πύλες θέσπισης μιας μακροχρόνιας περιόδου ειρήνης με ρυθμιστικό όργανο το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, αντικειμενικοί και υποκειμενικοί παράγοντες διέκοψαν αυτήν την πορεία, ιδίως με τα τρoμοκρατικά κτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο κύριος αντικειμενικός παράγοντας αναστολής της θεσμικής προόδου στον πλανήτη μας είναι η τεράστια απόσταση που χωρίζει την αμυντική (στρατιωτική) ικανότητα και κινητικότητα των ΗΠΑ από τα υπόλοιπα μεγάλα κέντρα ισχύος. Στην υποκειμενική διάσταση των πραγμάτων, καίρια θέση λαμβάνουν οι νεοσυντηρητικοί σύμβουλοι του προέδρου Μπους, οι οποίοι των παρέσυραν στην άκρως προβληματική θεωρία του "προληπτικού πολέμου" και στην ατυχέστατη εφαρμογή της, κατά του Σαντάμ Χουσεΐν, στο Ιράκ. Στο σύνολό τους οι επιφυλλίδες έχουν ένα τόνο παραινετικό - ίσως υπερβολικά διδακτικό. Εξετάζοντας, για παράδειγμα, προβλήματα της εξωτερικής μας πολιτικής (όπως τα Ελληνοτουρκικά, το Κυπριακό, το Μακεδονικό και συναφή ζητήματα), η επωδός του συγγραφέα είναι ότι τα παθήματα του παρελθόντος πρέπει να γίνονται μαθήματα για το μέλλον, και ότι ο μαξιμαλισμός -χωρίς μια ρεαλιστική ανάγνωση των συσχετισμών ισχύος- έχει συχνά οδηγήσει σε απογοητευτικά, αν όχι καταστροφικά αποτελέσματα.