Υπαρξισμός ή μαρξισμός;

Σε αυτή τη φιλοσοφική μελέτη ο Γκέοργκ Λούκατς ανατέμνει τα αίτια, τα συμπτώματα και τις συνέπειες της βαθιάς κρίσης της «αστικής» φιλοσοφίας των ημερών του που είδε και σε κάποιες περιπτώσεις προετοίμασε το μονοπάτι από όπου θα περνούσε ο φασισμός. Μέσα από τη σκοπιά του διαλεκτικού υλισμού τον οποίο υπερασπίζεται εκθέτει τη σύγχυση και το ναυάγιο του ιδεαλισμού ως υποστηρικτή πια του καπιταλιστικού και ιμπεριαλιστικού καθεστώτος. Κύριος ωστόσο στόχος του Ούγγρου στοχαστή είναι ο λεγόμενος «τρίτος δρόμος», μια σκέψη που δεν είναι ούτε ιδεαλιστική ούτε υλιστική, και εκφράζεται κυρίως με τη δημοφιλή τότε φιλοσοφία του υπαρξισμού. Ο Λούκατς επιτίθεται ενάντια στη σκέψη μειζόνων στοχαστών όπως ο Κίρκεγκωρ, ο Σοπενάουερ, ο Νίτσε και κυρίως ο Χάιντεγκερ τους οποίους θεωρεί φορείς των μύθων που στοιχειώνουν την αστική σκέψη, για να περάσει στην κριτική του υπαρξισμού μέσω του βασικού του φιλοσόφου του, του Σαρτρ, καθώς και δύο ακόμα επιφανών εκπροσώπων εκείνου του κινήματος, της Ντε Μποβουάρ και του Μερλώ-Ποντύ. Ασκεί σφοδρή κριτική στην παράλογη εκ μέρους του υπαρξισμού λατρεία της έννοιας της ελευθερίας, λατρεία που στέρησε στην ελευθερία το ίδιο της το νόημα και την κατέστησε εκτός περιεχομένου, για να αντιπαραθέσει τη διαλεκτική υλιστική σκέψη ως τη μόνη ουσιαστική δυνατότητα προσπέλασης της πραγματικότητας και ως τη μοναδική δυνατότητα ανατροπής της κρίσης που έχει οδηγήσει το καπιταλιστικό μοντέλο κοινωνικής ζωής. Ένα κείμενο που έχει εγείρει αντιδράσεις και αντιρρήσεις, κάποιες σωστές ενδεχομένως, και για τις αβλεψίες του συγγραφέα ως προς τη σταλινική παραγματικότητα αλλά πρωτίστως για την όχι απολύτως ακριβή αντιμετώπιση της σκέψης του Ζαν Πολ Σαρτρ. Παρά τις επιφυλάξεις όμως που μπορεί να έχει ένας σημερινός αναγνώστης ως προς την εξέλιξη των ιδεών, πρόκειται για μια πολύτιμη και σημαντική ανάλυση από έναν σπουδαίο διανοούμενο για το κυρίαρχο φιλοσοφικό σκηνικό της αστικής διανόησης που βλέπει να κληδωνίζεται και η βεβαιότητα της γνώσης που είχε να αμφισφητείται από την πρόοδο της επιστήμης και ως αντίδραση σε αυτό να καταφεύγει στη μυθοποίηση, στον υποκειμενιστικό εγκλωβισμό και την αντίδραστική σκέψη.